TY - JOUR ID - 4266 TI - بررسی تغییرات غلظت فلزات سنگین و شاخص های آلودگی رسوبات سطحی رودخانه ماشلک نوشهر (استان مازندران) JO - دوفصلنامه رسوب شناسی کاربردی JA - PSJ LA - fa SN - 2322-147X AU - رادمهر, محبوبه AU - مقیمی کندلوس, علی AU - صلواتی, مژگان AU - حکیمی آسیابر, سعید AD - دانشجوی دکترا، گروه زمین‌شناسی، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران AD - استادیار گروه زمین‌شناسی، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 10 IS - 19 SP - 131 EP - 149 KW - آلودگی KW - فلزات سنگین KW - رودخانه ماشلک KW - شاخص غنی شدگی KW - خطر اکولوژیکی DO - 10.22084/psj.2021.25073.1314 N2 - رودخانه ماشلک یکی از مهم­ترین رودخانه­های منتهی به دریای خزر در باختر استان مازندران می­باشد. به منظور پایش­های زیست­محیطی تعداد 25 نمونه از رسوبات بستر این رودخانه برداشت گردید و مورد آنالیز دانه­بندی و ICP-MS قرار گرفت. مطالعات رسوب­شناسی نشان دهنده بافت گراول ماسه­ای برای نهشته­های رودخانه ماشلک می­باشد. بررسی غلظت فلزات سنگین نشان داد که بیشترین غلظت فلزات سنگین به ترتیب متعلق به V، Cr، Zn، Ni، Cu، Pb، Co و Mo  می­باشد. بر اساس استانداردهای کیفیت رسوب، رسوبات ماشلک نسبت به فلز کروم و نیکل دارای آلودگی می­باشند. شاخص غنی­شدگی دو فلز کروم و نیکل نشان­دهنده آلودگی متوسط و سایر فلزات نشان­دهنده آلودگی کم می­باشد. شاخص زمین­انباشت فقط برای فلز کروم آلودگی کم تا متوسط را نشان می­دهد. بررسی خطر اکولوژیک فلزات سنگین در نهشته­های رودخانه ماشلک حاکی از نبود آلودگی این نهشته­ها دارد و نشان­دهنده خطر کم منطقه مورد مطالعه می­باشد. نتایج تحلیل همبستگی نشان­دهنده همبستگی مثبت و بالای فلز Al با کلیه فلزات سنگین  و رابطه مثبت و معنی­دار متوسط ذرات در اندازه گل با غلظت این فلزات می­باشد. آزمون تحلیل مؤلفه اصلی نیز منجر به شناسایی 2 فاکتور اصلی گردید. فاکتور اصلی شامل فلزات Co، Al، V، Cu، Ni، Zn و Cr است که نشان­دهنده منشا زمین­زاد برای فلزات سنگین می­باشد، فاکتور دوم نیز شامل ذرات در اندازه گل وMo  می­باشد. تلفیق نتایج آماری نشان­دهنده منشأ زمین­زاد فلزات سنگین در نهشته­های رودخانه ماشلک و نقش ذرات در اندازه گل در حمل و انتقال این فلزات می­باشد. در مجموع به علت عدم تمرکز مراکز صنعتی و همچنین صعب­العبور بودن کرانه رودخانه ماشلک در بالادست که امکان فعالیت‌های انسانی در منطقه را محدود می­کند، رسوبات این رودخانه آلودگی ناچیزی را نسبت به فلزات سنگین دارند و عمده آلودگی­های این رسوبات به صورت نقطه­ای و به علت فعالیت­های کشاورزی و یا ایستگاه پساب محل دفن زباله و شهرک صنعتی در محدوده­های پایین دست رودخانه می­باشد. UR - https://psj.basu.ac.ir/article_4266.html L1 - https://psj.basu.ac.ir/article_4266_2640c122ee57629af1b94196142300a5.pdf ER -