2024-03-29T11:58:35Z
https://psj.basu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=351
دوفصلنامه رسوب شناسی کاربردی
رسوب شناسی
2322-147X
2322-147X
1397
6
11
برخاستگاه سازند سیلیسی-آواری پستهلیق (پالئوسن زیرین) در برش چهچهه شمالشرق ایران
امین
سعیدی
اسداله
محبوبی
سیدرضا
موسویحرمی
محمدحسین
محمودی قرائی
سازند پسته لیق(پالئوسن زیرین) در برش چهچهه از 94.5 متر ماسه سنگ، شیل و واحدهای تبخیری تشکیل شده است. شیل های این سازند به منظور تفسیر برخاستگاه مورد مطالعه قرار گرفتند. این شیل ها نسبت به پوسته ی قاره ای فوقانی(UCC) از نظر اکسیدهای اصلی Na2O ,P2O5 SiO2 , Al2O3و عناصر فرعی, Ba, Nb, Ce Sr تهی شدگی و از نظر U , و CaO غنی شدگی را نشان میدهند. با رسم نمودار دو تاییTiO2 در مقابل Al2O3 و نمودار دوتایی Zr درمقابل Al2O3 از نظر سنگ منشا، آذرین حد واسط برای شیل های پسته لیق پیشنهاد میشود. برای تعیین موقعیت تکتونیکی از نمودارهای K2O/Na2O در مقابل SiO2 و همچنین نمودارهای سه تاییTh/Sc/Zr ,La/Th/Sc ,Th/Co/Zr استفاده شد که نشان دهندهی موقعیت تکتونیکی جزایر کمان قاره ای است. اندیس CIAمحاسبه شده برای این شیل ها بیانگر شدت هوازدگی ضعیف تا متوسط و شرایط آب و هوایی خشک تا نیمه خشک بوده است. شاخص های , U/Th Ni/Co نیز حاکم بودن شرایط اکسیدی در محیط رسوبگذاری را نشان میدهند. آغاز پالئوسن در بسیاری از نقاط دنیا از جمله کپه داغ با شروع حرکات تکتونیکی و پسروی دریا همراه بوده که درحوضهی کپه داغ منجر به ته نشینی رسوبات سیلیسی آواری پسته لیق شده است به گونه ای که ضخامت این سازند با پسروی دریا از سمت جنوب شرق به شمال غرب کاهش پیدا میکند.
سازند پسته لیق
ژئوشیمی
سنگ منشا
موقعیت تکتونیکی
هوازدگی
2018
07
23
1
14
https://psj.basu.ac.ir/article_2362_8931e9af8cdadf99852424aec40da0d7.pdf
دوفصلنامه رسوب شناسی کاربردی
رسوب شناسی
2322-147X
2322-147X
1397
6
11
تاثیرات محیط رسوبی و فرایندهای دیاژنزی بر کیفیت مخزنی سازند آسماری در میدان قلعهنار، فروافتادگی دزفول
حسین
رحیم پور بناب
عایشه
سلمانی
محسن
رنجبران
سید محسن
آل علی
سازند آسماری، به سن الیگومیوسن سنگ مخزن کربناتی شناخته شده در دنیا و اصلیترین سنگ مخزن هیدروکربوری در ایران است که عمدهی تولید نفت در فروافتادگی دزفول از این سازند صورت میگیرد. در این مطالعه به منظور درک عوامل کنترل کننده کیفیت مخزنی این سازند مطالعات تفصیلی پتروگرافی در میدان نفتی قلعه نار صورت گرفته است. این سازند در میدان قلعهنار از رخسارههای دانهپشتیبان بیوکلستی-پلوئیدی (فرامینفری-جلبکی) تشکیل شده و بر اساس مطالعات انجام شده بر روی 800 مقطع نازک میکروسکوپی تهیه شده از مغزهها و خرده حفاری در این میدان 9 رخساره رسوبی شناسایی شده است. این ریزرخسارهها مربوط به بخشهای لاگونی، پشتههای زیرآّبی، سکو نومولیتی و بخشهای دریای باز بوده که در رمپ کربناته کم شیب نهشته شدهاند. نتایج این مطالعه نشان داد که گسترش فرایندهای دیاژنزی انحلال و دولومیتی شدن مرتبط با ریز رخسارههای دانهپشتیبان پشـتههای زیر آبی و سـدهای نومـولیتی میباشد. انحلال به همراه دولومیتی شدن از عوامل افزایش دهنده کیفیت مخزن و سیمانی شدن و تراکم مهمترین عوامل کاهش کیفیت مخزنی در سازند آسماری هستند.
سازند آسماری
رخساره
دیاژنز
دولومیتی شدن
کیفیت مخزنی
میدان نفتی قلعهنار
2018
07
23
15
34
https://psj.basu.ac.ir/article_2363_1e833c2dcf4720bad3fc8e463d8ce691.pdf
دوفصلنامه رسوب شناسی کاربردی
رسوب شناسی
2322-147X
2322-147X
1397
6
11
پالینوستراتیگرافی و محیط رسوبی دیرینه سازند دلیچای در برش چینه شناسی پل دختر، البرز مرکزی
افسانه
ده بزرگی
فیروزه
هاشمی یزدی
فرشته
سجادی
پالینومورفهای متنوعی با حفظشدگی نسبتا خوب، شامل میوسپورها (اسپور و پولنها)، سیست داینوفلاژلهها، اسکلوکودونتها، پوسته داخلی فرامینیفرها و آکریتارکها در رسوبات سازند دلیچای در برش چینهشناسی پلدختر در البرز مرکزی وجود دارد. بر اساس گسترش چینهشناسی داینوسیستها در نهشتههای مذکور پالینوزونهای Cribroperidinium crispum Total Range Biozone (باژوسین پسین)، Dichadogonyaulax sellwoodii Interval Biozone (باتونین - کالووین پیشین)، Ctenidodinum continuum Interval Biozone (کالووین پیشین - میانی)، و Subzone a (باتونین پیشین – مـیانی) معرفی شدهاند. وجـود داینوفلاژلههای شاخص باژوسین پسین مانند Cribroperidinium crispum, Meiourogonyaulax valensiiو حضور Carpatodinium predae (با بازه زمانی باتونین پیشین - میانی)، و Ctenidodinium combazii (با گسترش چینهشناسی باتونین - کالووین پیشین) در برش چینهشناسی مورد مطالعه، سن باژوسین پسین - کالووین را برای رسوبات سازند دلیچای پیشنهاد میکند. نسبت عناصر پالینولوژی و پالینوفاسیس در نهشتههای مورد مطالعه، حاکی از آن است که این رسوبات در محیط دیرینه دریایی کم اکسیژن با نرخ رسوبگذاری پایین، که گاهی شاهد پایین آمدن نسبی سطح آب حوضه رسوبگذاری بوده، تشکیل شدهاند.
پالینومورف
پالینوستراتیگرافی
سازند دلیچای
ژوراسیک میانی
البرز مرکزی
2018
07
23
35
48
https://psj.basu.ac.ir/article_2361_39ba4295a1fe739233397d2a9bfd69d1.pdf
دوفصلنامه رسوب شناسی کاربردی
رسوب شناسی
2322-147X
2322-147X
1397
6
11
ژئوشیمی انیدریت قاعدهای (سازند آسماری) در تاقدیسهای بنگستان، سفید، آسماری و اناران در حوضهی رسوبی زاگرس، جنوب باختری ایران
بهروز
رفیعی
سعیده
رحمانی
انیدریت قاعدهای واحد تبخیری مهمی در بخش پایینی سازند آسماری (الیگو-میوسن) میباشد که ویژگیهای ژئوشیمیایی آن تاکنون مورد مطالعه قرار نگرفته است. در این پژوهش برای پی بردن به ویژگیها و شرایط ژئوشیمیایی حاکم در زمان تهنشینی این واحد تبخیری، هفت برش سطحی از چهار تاقدیس بنگستان، سفید، آسماری و اناران در حوضه رسوبی زاگرس انتخاب شد. آنالیز کانیشناسی (XRD, BSE-EDX) برای 3 نمونه و آنالیز عنصری (ICP-OES) برای 28 نمونه انجام گرفت. نتایج مطالعات پتروگرافی و آنالیزهای کانیشناسی نشان داد که طی رخنمون یافتن انیدریت و هیدراته شدن آن، ژیپس ثانویه با ساخت و بافت غالب آلاباستر تشکیل شده است. برای انجام آنالیز ژئوشیمی، به صورت انتخابی چهار برش (بوالفارس، پوتو، گل ترش و اناران) انتخاب گردید. آنالیز عنصری نشان میدهد که کلسیم و گوگرد مهمترین عنصر موجود میباشند که به صورت کانی ژیپس مشاهده میشوند. برش بوالفارس بیشترین مقدار عناصر استرانسیم، منیزیم و سدیم و کمترین مقدار عنصر آهن را دارا میباشد که بیانگر تاثیر فرآیندهای دیاژنزی و زیستی و نیز محیط کم عمق میباشد. به سمت برش گل ترش (شمال حوضه) مقدار عناصر استرانسیم، منیزیم و سدیم کاهش و مقدار آهن افزایش مییابد که مشخص کنندهی عمق نسبتاً بیشتر در مناطق شمالی است. برشهای پوتو و اناران بیشتر تحت تاثیر شرایط هیدرولوژیکی در منطقه بوده و روند تغییرات عنصری متغیری را نشان میدهند. میزان عنصر لیتیم در برشهای مورد مطالعه کم بوده که حاکی از تبخیر بیش از حد در منطقه میباشد.
سازند آسماری
انیدریت قاعدهای
ژئوشیمی
زاگرس
2018
07
23
49
64
https://psj.basu.ac.ir/article_2364_374bb66bd823bb15f555adacd449c5d1.pdf
دوفصلنامه رسوب شناسی کاربردی
رسوب شناسی
2322-147X
2322-147X
1397
6
11
پتروگرافی و ترکیب شیمیایی دولومیتها در کانسار سرب و روی خانسرمه و ارتباط آن با رخداد کانهزایی سولفیدی در منطقه واقع در غرب اصفهان
ابراهیم
طالع فاضل
کانسار خانسرمه واقع در غرب اصفهان به عنوان یکی از ذخایر مهم در ایالت فلززایی ملایر-اصفهان در میزبان واحد کربناته کرتاسهزیرین (واحد K3)، قرار دارد. در این کانسار گالن، اسفالریت و پیریت فراوانترین کانههای سولفیدی هستند که به همراه دگرسانیهای دولومیتی-شدن، سولفیدی و سیلیسی تشکیل شدهاند. طبق مطالعات پتروگرافی، دست کم چهار نوع دولومیت به ترتیب شامل دولومیتهای ریزبلور خاکستری (Rd1)، متوسط بلور قهوهای تا قرمز (Rd2)، درشت بلور زین اسبی (Sd) و رگه-رگچهای تأخیری (Vd)، در سنگ میزبان کانه-زایی تشخیص داده شد. محتوای CaCO3 و MgCO3 در این دولومیتها به ترتیب بین 5/58 تا wt% 3/61 و بین 6/37 تا wt% 2/40 در تغییر بوده که بیشترین نسبت مولار Ca/Mg در دولومیتهای اولیه ریزبلور (متوسط 65/1) و کمترین آن متعلق به دولومیتهای رگهای تأخیری (متوسط 1/1)، است. همچنین، مجموع مقادیر عناصر نادرخاکی (∑REE) در دولومیتها بین 8/5 تا ppm 9/13 در تغییر است که این میزان در دولومیتهای ریزبلور و زین اسبی بیشتر از دولومیتهای متوسط بلور و رگهای، بدست آمد. بر مبنای الگوی توزیع REE بنظر میرسد، دولومیتهای ریزبلور از سنگ میزبان کرتاسهزیرین شکل گرفتهاند. همچنین، وجود غنیشدگی نسبی LREE و بویژه La در دولومیتهای زین اسبی و رگهای گویای تشکیل این دولومیتها در شرایط سیال به سنگ بالا و ارتباط آنها با رخداد کانهزایی سولفیدی در کانسار خانسرمه است.
ژئوشیمی دولومیت
کانیسازی سولفیدی
سرب و روی
سیال گرمابی
خانسرمه
2018
07
23
65
81
https://psj.basu.ac.ir/article_2564_e20232166fbdc353e1b49c6973e92723.pdf
دوفصلنامه رسوب شناسی کاربردی
رسوب شناسی
2322-147X
2322-147X
1397
6
11
مطالعات بافتی، معرفی تیپ های کانسنگی و خاستگاه نهشته بوکسیت تریاس- ژوراسیک سیاهرودبار، جنوبشرق گرگان
مریم
کیااشکوریان
علی اصغر
کلاگری
علی
عابدینی
غلامحسین
شمعانیان
نهشته بوکسیت سیاهرودبار در حدود 25 کیلومتری جنوبباختر علیآباد کتول، استان گلستان، شمال ایران واقع میباشد. این نهشته به صورت یک افق چینهسان در مرز بین سازندهای الیکا و شمشک توسعه و تکامل یافته است. مطالعات سنگنگاری همراه با نتایج تجزیه پراش پرتو X (XRD) در نمونههای کانسنگی آشکار نمود که دیاسپور، هماتیت و کائولینیت کانیهای متشکله اصلی بوده که توسط مقادیر کمتری شاموزیت، آناتاز، بوهمیت، گوتیت، روتیل، کلسیت، موسکویت، کلینوکلر و کوارتز همراهی میشوند. این کانیها بافتهای گوناگونی از جمله پلیتومورفیک، گرانولار، پورفیریدروغین، جریانی، برشیدروغین، دانههای دمبلی شکل و قطعات تخریبی (کلاست) را به نمایش میگذارند که دلالت بر منشاء نابرجای نهشته دارند. بر اساس مقادیر کمّی کانیها، نهشته سیاهرودبار شامل دو نوع کانسنگ (1) بوکسیت رسی و (2) رس بوکسیتی می باشد. این کانسنگها در طی فرآیندهای آهنزدایی و سیلیسزدایی از کانیهای رسی شکل گرفتهاند. یافتههای زمینشیمیایی عناصر کمتحرک، نشان میدهند که نهشته مورد مطالعه از نوع بوکسیتهای کارستی بوده و عمدتاً از هوازدگی سنگهای بازالتی- آندزیتی ایجاد شده است. افزون بر این، مقادیر بیهنجاریهای Eu به همراه مقادیر نسبتهای TiO2/Al2O3 و Sm/Nd آشکار میکنند که نهشته بوکسیتی سیاهرودبار در یک خاستگاه تکتونیکی حاشیه قاره تشکیل شده است.
بوکسیت
سیاهرودبار
تیپ های کانسنگی
خاستگاه نابرجا
هوازدگی
سنگ مادر
2018
07
23
82
97
https://psj.basu.ac.ir/article_2652_3d19a8e4ae885559ab673c88e1c4aaa0.pdf
دوفصلنامه رسوب شناسی کاربردی
رسوب شناسی
2322-147X
2322-147X
1397
6
11
بررسی ارتباط ریزرخساره های رسوبی و فرآیندهای دیاژنزی در توسعه پدیده های کارستی سازند سروک (کرتاسه میانی)، تاقدیس رگ حنا (جنوب اصفهان)
فاطمه
معتمدی
عادل
نجف زاده
حمید
شهین فر
رحیم
مهاری
در این تحقیق به منظور بررسی میزان تاثیر ویژگیهای فیزیکی و شیمیائی سنگهای کربناته در ایجاد و توسعه اشکال کارستی، واحدهای کربناته سازند سروک در تاقدیس رگ حنا (جنوب اصفهان) مورد مطالعه قرار گرفته است. این سازند از توالی ضخیمی از نهشتههای کربناته تشکیل شده است و پدیدههای ژئومورفولوژی کارست نظیر کارنها، حفرههای انحلالی، پونور و چشمههای کارستی به خوبی قابل مشاهده هستند. سازند سروک در محدوده مورد مطالعه از 8 ریز رخساره رسوبی تشکیل شده است که در زیر محیط جزرومدی، لاگون، سدی و دریای باز نهشته شدهاند. با توجه به نتایج تجزیه شیمیایی، درصد اکسید کلسیم در نمونههای مورد بررسی بیش از 40 درصد و اکسید منیریم، حداکثر 27/1 درصد است. همچنین با انجام آزمایشهای ژئوتکنیک میزان تخلخل نمونههای سنگ کربناته تعیین شده است. فرآیندهای دیاژنزی تاثیر گذار بر تخلخل سازند سروک در منطقه شامل فشردگی، سیمانی شدن، انحلال، شکستگی و دولومیتی شدن هستند. ریزرخسارههای گلپشتیبان بخش لاگون به دلیل تاثیر انحلال و شکستگی بیشتر در آنها، دارای تخلخل بهتری هستند و تنوع بیشتری در اشکال کارستی این ریز رخساره مشاهده میشود. از این رو تعیین میزان تخلخل و بررسی فرآیندهای دیاژنزی بر روی سنگهای کربناته میتواند کمک شایانی به تفکیک زونها از نظر قابلیت توسعه کارست نماید.
رخساره های رسوبی
فرآیندهای دیاژنزی
کارست
تاقدیس رگ حنا
2018
07
23
98
115
https://psj.basu.ac.ir/article_2715_ac3298d13ea07841491f1ce9be3ce1a5.pdf