2024-03-29T13:43:59Z
https://psj.basu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=352
دوفصلنامه رسوب شناسی کاربردی
رسوب شناسی
2322-147X
2322-147X
1397
6
12
پتروگرافی و ژئوشیمی ماسه سنگ های سازند جیرود در البرز مرکزی، کاربرد در تعیین خاستگاه و جایگاه زمین ساختی
محمود
شرفی
سید رضا
موسوی حرمی
اسدالله
محبوبی
مهدی
جعفر زاده
پتروگرافی و ژئوشیمی (عناصر اصلی و فرعی) نهشتههای سیلسی-آواری سازند جیرود (دونین فوقانی) در البرز مرکزی جهت تعیین خاستگاه آنها مورد بررسی قرار گرفته است. مطالعات پتروگرافی و ژئوشیمی نشان میدهد که ماسهسنگهای سفید تا خاکستری رنگ سازند جیرود در سه گروه کوارتزآرنایت، سابآرکوز و سابلیتآرنایت قرار میگیرند. این ماسهسنگها که عمدتا از کوارتزهای تکبلورین با خاموشی مستقیم، چرت و فلدسپار پتاسیم با گردشدگی متوسط تا خیلی خوب و جورشدگی بالا تشکیل شدهاند و رسیدگی ترکیبی و بافتی بالا را نشان میدهند، از منشاهای دور با موقعیت تکتونیکی کوهزایی چرخه مجدد و درون کراتونی واقع در صفحه عربی- آفریقا مشتق شدهاند. محتوی عناصر فرعی و اصلی اکثر نمونههای مطالعه شده به طور کلی نسبت به ترکیب بخش بالایی پوسته قارهای فقیر شدگی (به استثنای Si) نشان میدهند که این موضوع به دلیل غنیشدگی این ماسهسنگها نسبت به کانیهای پایدار مانند کوارتز و چرت و میزان اندک کانیهای ناپایدار حاوی Al مانند فلدسپارها و کانیهای رسی است. ترکیب مودال (مانند کوارتز، فلدسپار و خردههای سنگی) و اندیسهای ژئوشیمیایی ماسهسنگهای سازند جیرود نشان میدهد که این رسوبات تحت شرایط آب و هوایی گرم و نسبتا مرطوب از سنگهای آذرین اسیدی مشتق شده و در یک حاشیهی قارهای غیرفعال نهشته شدهاند.
البرز مرکزی
جیرود
دونین
خاستگاه
جایگاه تکتونیکی
2018
10
23
1
24
https://psj.basu.ac.ir/article_2561_9ae9b4d4fccdfb8e60c674735f3f49dd.pdf
دوفصلنامه رسوب شناسی کاربردی
رسوب شناسی
2322-147X
2322-147X
1397
6
12
بررسی توزیع واحدهای جریانی سازند سروک در چارچوب چینهنگاری سکانسی، مطالعه موردی در یکی از میادین نفتی ناحیه دشت آبادان، جنوب غرب ایران
سمیه
فرامرزی
حسین
رحیم پور بناب
محسن
رنجبران
سازند سروک با سن آلبین پسین-تورونین پیشین، مهمترین سنگ مخزن کربناته ناحیه دشت آبادان در جنوبغرب ایران میباشد. تلفیق نتایج توصیف مغزهها، مطالعات پتروگرافی و دادههای تخلخل-تراوایی مغزه در یکی از میادین بزرگ دشت آبادان، امکان شناسایی واحدهای جریانی را چارچوب چینهشناسی سکانسی فرآهم نمود. دادههای این پژوهش شامل 388 متر مغزه، 420 مقطع نازک میکروسکوپی و 800 پلاگ تخلخل-تراوایی از دو چاه کلیدی هستند. به این منظور، از روش لورنز اصلاح شده بر مبنای چینهشناسی برای تقسیمبندی مخزن به واحدهای جریانی استفاده شده است. تفسیر توزیع واحدهای جریانی با در نظر گرفتن ارتباط بین ویژگیهای رخسارهای و دیاژنزی، سبب میشود که انطباق مشخص بین زونهای مخزنی و چارچوب چینهشناسی سکانسی فرآهم شود. بخش بالایی سازند سروک قابل تقسیم به دو سکانس رده سوم میباشد و بهترین واحدهای جریانی در سیستم تراکت تراز بالای سکانس 1 با گسترش عمده تخلخلهای حفرهای در ارتباط با تاثیر سطح ناپیوستگی مرز سنومانین-تورونین در رخسارههای رودیستدار مشاهده میشود. فرآیندهای سیمانی شدن و تراکم در واحدهای جریانی با کیفیت مخزنی پایین و انحلال در واحدهای جریانی با کیفیت مخزنی بالا گسترش دارند. نتایج این مطالعه نشان داد که تفسیر واحدهای جریانی در چارچوب چینهشناسی سکانسی، میتواند در ارزیابی بهتر مخازن کربناته ناهمگن از قبیل سازند سروک استفاده شود.
سازند سروک
چینه نگاری سکانسی
کیفیت مخزنی
واحدهای جریانی
2018
10
23
25
39
https://psj.basu.ac.ir/article_2562_d497290b31b39cff708a1b4cb3073fdd.pdf
دوفصلنامه رسوب شناسی کاربردی
رسوب شناسی
2322-147X
2322-147X
1397
6
12
بازنگری سازند قرمز بالایی به سن میوسن در منطقه آوج-آبگرم، غرب ایران
فاطمه
احمدی قمی
بهروز
رفیعی
امیرحسین
صدر
سازند قرمز بالایی به علت گسترش زیاد در منطقه آوج و پیچیدگیهای چینهشناسی و تکتونیکی این منطقه، مورد بازنگری قرار گرفته است. ویژگیهای تکتونیکی و رسوبشناسی این سازند مورد بررسی قرار گرفته است. رسوبات سازند قرمز بالایی در منطقه آوج به دو عضو M1 و M2 تقسیم شده است. بر اساس نتایج به دست آمده از مطالعات رسوبشناسی (کانیشناسی، سنگشناسی و ساختمانهای رسوبی) رسوبات دو عضو یاد شده از نظر سنگشناسی (مقادیر کوارتز، فلدسپات، خردهسنگهای آتشفشانی، میزان گسترش سیمان کربناته و تفاوت در نوع کانیهای رسی گلسنگها) با یکدیگر متفاوت هستند. جهت جریان دیرینه در عضو پایینی از جنوب شرقی به سمت شمال غربی و در عضو بالایی از شمال-شمال غربی به سمت جنوب-جنوب شرقی تغییر میکند. مشاهدات میدانی وجود یک دگرشیبی زاویهدار در مرز بین دو عضو را آشکار کرده است. گنبد نمکی شوراب نیز باعث دگرشکلی در رسوبات عضو پایینی شده است در حالی که این دگرشکلی بر رسوبات عضو بالایی تأثیری نداشته است. بر اساس شواهد یاد شده، دو عضو M1 (لایههای قرمز آوج) و M2 (کـنگلومرای بیآب) متعلق به یک سازند نبوده و عضو بالایی (کنگلومرای بیآب) را باید به عنوان یک واحد سنگچینهشناسی مجزا در نظر گرفت. با توجه به شواهد تکتونیکی، حرکات پایانی کوهزایی آلپی (کمتر از 20 میلیون سال پیش) منجر به عملکرد معکوس در گسل آوج و در نهایت رسوبگذاری سازند قرمز بالایی شده است. کوهزایی آتیکان (آغاز کوهزایی حدود 5 میلیون سال پیش) باعث ایجاد دگرشکلی در رسوبات سازند قرمز بالایی و ایجاد دگرشیبی زاویهدار در قاعده رسوبات کنگلومرای بیآب شده است. کوهزایی آتیکان همچنین منجر به فعالیت مجدد گسل حسنآباد و پیدایش گسل میانبر خررود شده است. بالا آمدن بلوک خررود باعث تأمین رسوبات کنگلومرای بیآب شده است. رسوبات کنگلومرای بیآب احتمالاً در دوره پلیوسن رسوبگذاری و طی حرکات پاسادانین (بین 2 تا 8/1 میلیون سال پیش) دچار دگرشکلی شده است.
سازند قرمز بالایی
گنبد نمکی
ناحیه آوج
ایران مرکزی
میوسن
2018
10
23
40
61
https://psj.basu.ac.ir/article_2925_2456a55f4e6ce07c1adf141575cdc50d.pdf
دوفصلنامه رسوب شناسی کاربردی
رسوب شناسی
2322-147X
2322-147X
1397
6
12
محیط رسوبی سازند قلی در حوضه البرز (ناحیه رباط قرهبیل)، شمال خاور ایران
رضا
بهبهانی
محمد
قویدل سیوکی
سمیه
برجی
محمود رضا
مجیدی فرد
مرتضی
یوسفی
این مطالعه بر اساس مشاهدات صحرایی، پتروگرافی برشهای نازک، ساختهای رسوبی و مطالعات پالینولوژیکی صورت گرفته است. بر اساس مطالعات انجامشده 4 مجموعه رخساره سنگی شناسایی گردید. سازند قلی در منطقه مورد مطالعه از تناوب شیلهای -ضخیم تا نازکلایه، ماسهسنگهای متوسط تا نازکلایه، سنگآهکهای ماسهای، سیلتستونهای لامینهای و سیل دیابازی تشکیل شده است. این مجموعه رخسارههای سنگی از آرکوز-سابآرکوز، سنگآهک آلوکمدار ماسهای، سیلتستون و شیل تشکیل شده است. با توجه به ویژگی رخسارههای سنگی، ساختهای رسوبی و تغییرات عمودی رخسارههای سازند قلی، یک شلف تحت تاثیر امواج و توفان به عنوان محیط رسوبگذاری این سازند پیشنهاد میشود. بر این اساس، محیط رسوبی سازند قلی از پهنه ساحلی تحتانی با رخسارههای تحتانی و میانی (با چینهبندی مورب پشتهای، سطح فرسایشی، لامیناسیون موازی و لامیناسیون مورب ریپلی) تدریجا" به یک پهنه ساحلی فوقانی با رخساره فوقانی (با چینهبندی مورب تقعری، ریپلمارک موجی، لامیناسیون موازی، دانهبندی تدریجی عادی، لامیناسیون مورب تابولار و گوهای شکل) تحول یافته است که جریانهای ناشی از توفان و امواج نقش بسزایی در فرایندهای حمل و نقل رسوبات و تهنشینی مجدد آنها ایفا نمودند. همچنین، بررسیهای آماری بر روی پارامترهای پالینولوژیکی شامل درصد فیتوکلاست، مواد آلی بیشکل و پارامتر تغییرپذیری نشان-دهنده یک روند عمومی کم ژرفاشونده از قاعده به سمت راس توالی مورد مطالعه است. مقایسه فراوانی نسبی پالینومورفهای دریایی با عناصر پالینولوژیکی خشکی نشاندهنده فراوانی کمتر آکریتارکها و کیتینوزواها نسبت به کریپتوسپورها و خردههای گیاهی است که نشانگر نهشته شدن سازند قلی در محیط دریایی کمژرفا است.
سازند قلی
حوضه البرز
محیط رسوبی
ساخت رسوبی
رخساره سنگی
2018
10
23
62
86
https://psj.basu.ac.ir/article_2748_5b4741749f9e743cd0d2d40c73b2d297.pdf
دوفصلنامه رسوب شناسی کاربردی
رسوب شناسی
2322-147X
2322-147X
1397
6
12
تعیین گونه های سنگی با استفاده از مفهوم واحدهای جریان هیدرولیکی و بررسی توزیع آن توسط شبیه سازی شاخص متوالی، در مخزن سورمه بالایی (عرب) در یکی از میادین نفتی جنوب ایران
فریبا
عبدی
محمدرضا
کمالی
سید محسن
آل علی
علی
کدخدایی
تعیین خواص مخزن نقش کلیدی در تحقق برنامههای مدیریت و توسعه بهینه میادین هیدروکربنی را ایفا مینماید. برای ایجاد دیدی کلی از مخزن مورد مطالعه تعیین خواص پتروفیزیکی از جمله گونههای سنگی مخزن بسیار کارآمد است. روشهای مختلفی بـرای تـعیین گونههای سنگی جهت تقسیمبندی سنگهای مخزن به نواحی مجزا ارائه شده است که اساس بسیاری از آنها دادههای تخلخل و تراوایی است. یکی از این روشها روش شاخص زون جریان FZI برای شناسایی واحدهای جریان هیدرولیکی (HFU) است. در ایـن مـطالعه گونههای سنگی ناپیوسته DRT بر اساس واحدهای جریان هیدرولیکی تعیین گردید و با استفاده از شبیهسازی شاخص متوالی، ساختار فضایی آن و توزیع احتمالی این پارامتر در شبکه سه بعدی مخزن، بررسی گردید. در نهایت پنج گونه سنگی ناپیوسته شناسایی گردید که گونههای سنگی DRT3 و DRT4 دارای بهترین کیفیت مخزنی و گونههای سنگی DRT1 وDRT2 وDRT5 دارای پایینترین کیفیت مخزنی است. در مقطع طولی مخزن مورد مطالعه، در بخش میانی DRT3 گسترش بیشتری دارد که نشاندهنده کیفیت مخزنی بهتری در این بخش از مخزن نسبت به سایر بخشها است. در مقطع عرضی، در بخش جنوبی و غربی DRT3 و DRT4 با کیفیت مخزنی بالا گسترش دارند ولی در بخش مرکزی و شرقی مخزن در این مقطع گونههای سنگی با کیفیت مخرنی پایینتری مشاهده میگردد. ذکر این نکته ضروری است که مدلهای ساخته شده با دقت بالایی توزیع پراکندگی گونههای سنگی را در مخزن مورد مطالعه نشان میدهند.
شاخص زون جریان
واحدهای جریان هیدرولیکی
گونههای سنگی ناپیوسته
شبیهسازی شاخص متوالی
2018
10
23
87
102
https://psj.basu.ac.ir/article_2982_beea2be182fecdb4dac243db9c6c3337.pdf
دوفصلنامه رسوب شناسی کاربردی
رسوب شناسی
2322-147X
2322-147X
1397
6
12
تفکیک زون های مخزنی بخش بالایی سازند سروک با استفاده از لاگ انحراف سرعت در میدان نفتی سیری اسفند واقع در خلیج فارس
رحیم
کدخدائی ایلخچی
رعنا
جدیری آقائی
در این تحقیق سازند سروک به سن سنومانین- تورونین پیشین در میدان سیری اسفند به منظور بررسی سامانه منافذ و تفکیک زونهای مخزنی آن با استفاده از لاگ انحراف سرعت مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان میدهد که انطباق مشخص و معنیداری بین تغییرات این لاگ با مشخصههای رخسارهای و مقادیر تخلخل و تراوایی مغزه سنگهای مخزن وجود دارد که بر این اساس 3 زون مخزنی در این میدان تفکیک شدند. در این زونها تغییرات در مقادیر کمی و کیفی لاگ انحراف سرعت میتواند با ویژگی سامانه منافذ رخسارههای مخزن با توجه به بافت اولیه آنها و نیز تاثیر فرآیندهای دیاژنزی مرتبط شود. مقایسه زونهای تفکیک شده بیانگر این است که زون یک در قسمت بالای توالی مخزن تحت تاثیر بافت رسوبی و نیز تاثیر فرآیندهای دیاژنزی مانند انحلال و تاحدودی شکستگی از کیفیت مخزنی بالایی برخوردار است. زون سه در قسمت پایین توالی سازند تحت تاثیر بافت گل غالب رخسارهای کیفیت مخزنی پایینی دارد. زون دوم نیز حالت حدواسطی را به لحاظ کیفیت مخزنی نشان میدهد.
انحراف سرعت
سامانه منافذ
بافت رسوبی
دیاژنز
2018
10
23
103
111
https://psj.basu.ac.ir/article_3026_270cd39c60beef1d56ea2045430405e8.pdf
دوفصلنامه رسوب شناسی کاربردی
رسوب شناسی
2322-147X
2322-147X
1397
6
12
بررسی ژئوشیمی، فرآیندهای دیاژنزی و محیط رسوبی سازند تیرگان در نواحی شرقی حوضه رسوبی کپهداغ شمالشرق ایران
محمد
جوانبخت
سیده اعظم
طیبان
مهدی رضا
پورسلطانی
سازند تیرگان به سن کرتاسه زیرین (بارمین – آپتین)، یک سازند کربناته با میان لایههای شیلی و مارنی است. با توجه به پتانسیل مخزنی، تاکنون این سازند به خصوص در این نواحی و از دیدگاه دیاژنز به کمک دادههای ژئوشیمیایی مورد مطالعه دقیق قرار نگرفته است لذا به منظور مطالعه آن دو برش در نواحی شرقی حوضه رسوبی کپهداغ انتخاب شد که شامل برش سررود به ضخامت 136 متر و برش کلاته ابراهیم بیگ به ضخامت 45 متر میباشد. از این برشها 132 مقطع نازک تهیه شد. نتایج حاصل از مطالعات پتروگرافی مقاطع نازک منجر به شناسایی 12 رخسارهی کربناته شامل 4 مجموعه رخسارهای پهنه کشندی، لاگون نیمه محصور، سد پراکنده و جلوی سد و نیز 4 رخسارهی آواری در دو گروه نامتجانس و متجانس مربوط به پهنه کشندی شده است. با توجه به رخسارههای سنگی شناسایی شده، این سازند در یک رمپ کربناته هموکلینال نهشته شده است. مهمترین فرآیندهای دیاژنتیکی شناسایی شده در سازند تیرگان عبارتند از سیمانی شدن، میکریتی شدن، انحلال، فشردگی، دولومیتی شدن، شکستگی، نئومورفیسم، استیلولیتی شدن و سیلیسی شدن میباشد. به منظور مطالعات ژئوشیمیایی 35 نمونه به روش پلاسمای جفت شده القایی و 15 نمونه به روش جذب اتمی آنالیز شدند. پراکندگی عناصر اصلی (Ca,Mg) و فرعی (Fe,Mn,Na,Sr) و گستره ایزوتوپی اکسیژن 18 و کربن 13 آهکهای سازند تیرگان، نشاندهنده ترکیب کانیشناسی اولیه کلسیتی در این نواحی میباشد. همچنین این مقادیر تاثیر محیط غالب دیاژنز تدفینی بر روی این نهشتهها را در یک سیستم دیاژنزی نیمه بسته و با نسبت آب به سنگ پایین نشان میدهد. دمای آب دریا در زمان تهنشست کربناتهای سازند تیرگان با استفاده از سنگینترین ایزوتوپ اکسیژن در نمونههای گلآهکی، 64/23 درجه سانتیگراد برآورد شده است.
سازند تیرگان
محیط رسوبی
دیاژنز
ژئوشیمی
کپه داغ
2018
10
23
112
133
https://psj.basu.ac.ir/article_3035_716d13a4cba0b41d7abc7383825b9101.pdf