تحلیل محیطی سازند دلیچای در برش چینه شناسی پریخان در باختر شاهرود بر پایه داده های گرده ریخت ها، روزنداران و ریزرخساره ها

نویسندگان

دانشکده علوم زمین، دانشگاه دامغان، دامغان

چکیده

برای گرده­ریخت­شناسی سازند دلیچای در برش چینه­شناسی پریخان، واقع در باختر شاهرود و به ستبرای ۲۵۰ متر شمار ۲۹ نمونه برداشت شد. سازند دلیچای در این برش از شیل، مارن و سنگ­آهک شیلی ساخته شده است که با یک ناپیوستگی فرسایشی بر روی سازند شمشک قرار می­گیرد و در مرز بالایی خود به طور هم­شیب و با گذر تدریجی توسط سنگ­آهک­های ستبر لایه سازند لار پوشیده می­شود. برای شناسایی محیط دیرینه از داده­های گرده­ریخت­شناسی (فراوانی و تنوع داینوسیست­ها، نسبت داینوسیست­های پروکسیمیت به کوریت)، مطالعات دیرینه­رخساره­ای و فاکتورهای حفاظت از مواد ارگانیکی و روزنداران بهره­گیری شد. در بـرش چینه­شناسی پریخان، ۵ نوع دیرینه رخساره و ۵ نوع ریزرخساره جدا شد که یک محیط بسیار کم ژرفای فلات قاره تا بخش­های ژرف دریای باز را نشان می­دهد. بالا بودن میزان مواد خشکی به دریایی و حضور مواد بی­ریخت روشن و فراوانی داینوسیست­های شاخصی چون Nannoceratopsis gracilis و حضور روزنداران بنتیکی همانند Ophthalmidium spp.، Miliolids  و Glomospira sp. و نبود آمونیت­ها نشانگر یک محیط کم­ژرفا (محیط لاگون) با شرایط احیایی در بخش­های ابتدایی از برش مورد بررسی است. به تدریج به سمت بالای برش افزایش گوناگونی، فراوانی داینوسیست­ها بویژه فرم­های کوریت به همراه کاهش نسبت اسپور و پولن و خرده­های گیاهی، پیدایش و فراوانی روزنداران پلانکتون Globuligerina spp.، فراونی رادیولرها و دوکفه­ای پلانکتون (Posidinia) بازگو کننده شرایط پیشروی و نهشته شدن در یک محیط دریایی باز است. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Paleoenviromental interpretation of the Dalichai Fm. in Parikhan stratigraphic section, west of Shahroud based on palynological, foraminiferal and microfacies data

نویسندگان [English]

  • M. Naderiyan
  • E. Zarei
  • S. Yosefi
چکیده [English]

In order to determine the Dalichai Formation paleoenviroment, with measured thicknesses of 250 m at Parikhan section, west of Shahroud, 29 samples were collected systematically. The Dalichai Formation consisting of an alternation of bluish-gray marls and limestone, disconformably overlies the Shemshak Formation and is followed gradually by the thick-beded limestones of the Lar Formation. Palynological (abundance and diversity of Dinocyst, proximate to chorat Dinocyst ratio ) and Palynofacies analysis and selective preservation of organic matter combined with microfacies and foraminifera have been performed on Dalichai Formation, west of Shahroud, in order to identify depositional paleoenvironments. Based on palynofacies and microfacies studies, five palynofacies types (I, II, III, VI, IX) and five Microfacies types is a characteristic of proximal shelf settings to basin. A high percentage of terrestrial to marine palynomorphs, presence of fluorescent amorphous organic matter and proximate dinocysts such as Nannoceratopsis gracilis, Benthic foraminifera such as Ophthalmidium spp. ,  Miliolids. and Glomospira sp. and very low  abundance of Ammonites  are evidence of suboxic to anoxic condition in open marine lagoon in the lower part of Dalichai Formation. Abundance and species richness of marine palynomorph (mainly chorate dinocysts) and decrease in the brown wood and gradual upward increase in the planktonic foraminifera (Globuligerinaspp. ) and high dominance of radiolar and posidonia generally indicate development offshore settings in the upper part of Dalichai Formation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Paleoenviroment
  • Dalichai formation
  • Palynology
  • microfacies
  • Foraminifera

مراجع

آقانباتی، ع (1383) زمین­شناسی ایران، انتشارات سازمان زمین­شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 586 ص.
برومند، ز.، ا. قاسمی­نژاد و م. ر. مجیدی­فرد (۱۳۹۰) پالینوفاسیس و تفسیر محیط­رسوبی سازند دلیچای در برش طالو واقع در شمال خاوری دامغان بر پایه پالینومورف­ها: سی­امین گردهمایی علوم زمین.
ده­بزرگی، ا (۱۳۹۲) پالینولوژی و پالئواکولوژی رسوبات ژوراسیک میانی (سازندهای دلیچای و بغمشاه)، شرق سمنان (منطقه جام): پایان­نامه دکـتری، دانـشکده زمین­شناسی، دانشگاه تهران،۳۲۰ ص.
شفیع­زاده، م.، سیدامامی، ک.، وزیـری، س. ح.، کـهنسال قدیم­وند، ن (۱۳۸۱) چینه­نگاری سنگی و چینه­نگاری زیستی سازند دلیچای در غرب شاهرود. ششمین همایش انجـمن زمــین­شـناســی ایــران، دانشـگـاه کـرمـان، ص. ۶۲۹-۶۳۳.
قاسمی­نژاد، ا.، سجادی، ف.، هاشمی­یزدی، ف (۱۳۸۷) تفسیر محیط­رسوبی دیرینه سازند دلیچای در برش بلو، شمال سمنان، براساس پالینومورف­ها: فصل­نامه زمین­شناسی ایران، شماره ۸، ص: ۸۵-۹۴.

Abramovich, S., & Keller, G (2003) Planktic foraminiferal response to the latest Maastrichtian abrupt warm event: a case study from mid-latitude Atlantic Site525A. Mar. Micropaleontology, 48: 225–249.

Batten, D. J., & Stead, D. T (2005) Palynofacies analysis and its stratigraphic application. In:  Koutsoukos, E. A. M. (Ed.); Applied Stratigraphy. Springer, Dordrecht. 203–226.

Bernhard, J. M (1986) Characteristic assemblages and morphologies of benthic Foraminifera from anoxic, organic rich deposits: Jurassic throughout Holocene. Journal Foraminifera Research, 16: 207–215.

Corliss, B. H (1985) Microhabitat of benthic foraminifera with deep sea sediments. Nature, 314: 435–438.
Corliss, B. H., & Chen, C (1988) Morphotype patterns of Norwegian deep sea benthic foraminifera and ecological application. Geology, 16: 716–719.
Corliss, B. H (1991) Morphology and microhabitat preferences of benthic foraminifera from the northwest Atlantic Ocean. Marine Micropaleontology, 17: 195–236.
Dunham , R. J (1962) Classification of carbonate rock according to depositions texture, in ham, W. E. (ed) :Classification of carbonate rock , Sympo Amer.Assoc.Petrol.Geol.Memoir, P. 108-121.
Eijden, A (1995) Morphology and relation frequency of planktonic foraminifera species in relation to oxygen isotopically depth habitats. Paleo III, 113: 267- 301.
Fensome, R. A (1979) Dinoflagellate cysts and acritarchs from the Middle and Upper Jurassic of Jameson Land, East Greenland, Bulletin Grønlands Geologiske Undersøgelse 132, 98 pp.
Gorin, G., & E., Steffen, D (1991) Organic facies as a tool for recording eustatic variation in marine fine-grained carbonates-example of the Berriasian Stratotype at Barrias(Ardecch,SE France). Paleo III, 85: 303-320.

Jones, R. W., & Charnock, M. A (1985) Morphogroups of agglutinated foraminifera. Their life position and feeding habits and potential applicability in paleo ecological studies. Revue de Paleobiologie, 4: 311–320.

Jorissen, F. J., De Stigter, H. C., Widmark, J. G. V (1995) A conceptual model explaining benthic foraminiferal habitats. Marine Micropaleontology, 26: 3–15.

Nagy, J (1992) Environmental significance of foraminiferal morphogroups in Jurassic North Sea deltas. Palaeogeography, Palaeoclimatology and Palaeoecology, 95: 111–134.

Nigam. R., & Henriques P. J (1992) Planktonic percentage of foraminiferal fauna in surface sediments of the Arabian Sea (Indian Ocean) and a regional model for paleodepth determination; Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 91: 89- 98.
Poulsen N. E. & Riding J. B (2003) The Jurassic dinoflagellate cyst zonation of Subboreal Northwest Europe. In: Ineson, J. R. and Surlyk, F. (eds). The Jurassic of Denmark and Greenland. Geological Survey of Denmark and Greenland Bulletin, 1: 115-144.
Reolid, M., Nagy, J., Rodriguez-Tovar, F. J., Oloriz, F (2008) Foraminiferal assemblages as palaeoenvironmental bioindicators in Late Jurassic epicontinental platforms: Relation with trophic conditions. Acta Palaeontologica Polonica, 53 (4): 705–722.
Riding J. B (1984) Dinoflagellate cyst range-top biostratigraphy of the uppermost Triassic to lowermost Cretaceous of northwest Europe. Palynology, 8: 195–210.
Riding J. B., & Thomas J. E (1992) Dinoflagellate cysts of the Jurassic System. In: Powell, A. J. (ed), A stratigraphic index of dinoflagellate cysts. British Micropalaeontological Society Publications Series. Chapman and Hall, London: 7-97.
Sarjeant, W. A. S (1978) Fossil and living dinoflagellates, Academic press London and New York, 182 p.
Sluijs, A., Pross, J., Brinkhuis, H (2005) From greenhouse to icehouse; organic-walled dinoflagellate cysts as paleoenvironmental indicators in the Paleogene. Earth-Science Reviews, 68: 281-315.

Tyszka, J (1994) Response of Middle Jurassic benthic foraminiferal morphogroups to dysoxic/anoxic conditions in the Pieniny Klippen Basin, Polish Carpathians. Palaeogeography, Palaeoecology, Palaeoclimatology, 110: 55– 81.

Traverse, A (2007) Paleopalynology. Topics in Geobiology, second ed. Springer,Dordrecht, The  Netherlands, 813 pp.

Tyson, R. V (1993) Palynofacies analysis. In: D. G Jenkins (ed.), Applied Micropaleontology and Palynology. 135-172.

Tyson, R. V (1995) Sedimentary Organic Matter. Organic Facies and Palynofacies; Chapman and Hall, London, 615 pp. 175pp.

Van Der Zwan C, J (1990) Palynostratigraphy and palynofacies reconstruction of the Upper Jurassic to Lowermost Cretaceous of the Dra field, offshore Mid Norway. Review of Palaeobotany and Palynology, 62: 157 - 186.
Van Hinsbergen D. J. J., Kouwenhoven T, J., Van der zwaan G. J (2005) Paleobathymetry in the backstripping procedure: distinguishing between tectonic and climatic effects on depth estimates; Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 221: 245- 265.
Waveren, I. & Visscher, H (1994) Analysis of the composition and selective preservation of organic matter in surficial deep-sea sediment form a high-productivity area (Banda Sea, Indonesia). Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeocology, 112: 85-111.
Zonneveld, K., Versteegh, G., Lange, G (1997) Preservation of organic –walled dinoflagellate cyst in different oxygen regimes: a 1000 year natural experiment. Marine micropaleontology, 29: 393 -405. 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 21 مهر 1398
  • تاریخ بازنگری: 20 دی 1399
  • تاریخ پذیرش: 21 بهمن 1398

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار