تأثیر فرایندهای دیاژنزی بر کیفیت مخزنی سازند فهلیان (کرتاسه پیشین) در میدان نفتی اروند، دشت آبادان

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زاهدان

2 بخش مطالعات زمین‌شناسی، شرکت نفت و گاز اروندان، اهواز

3 استادیار گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زاهدان

چکیده

هدف از این تحقیق، بررسی فرایندهای دیاژنزی و تأثیر آن بر کیفیت مخزنی سازند کربناته فهلیان، به سن کرتاسه پیشین در برش زیرسطحی چاه 1 و 2 میدان نفتی اروند واقع در دشت آبادان است که بر پایه مطالعات پتروگرافی و پتروفیزیکی انجام گرفته است و این مطالعه شامل 229 برش­نازک سنگی و هم­چنین نگاره­های چاه­پیمایی می­باشد. بررسی رویدادهای دیاژنزی نشان داد که انـحلال و سیمان­شدگی، دولومیتی شدن و میکرایتی شدن، انحلال فشاری و تراکم، رایج­ترین فرایندهای دیاژنزی موثر بر سازند فهلیان در میدان اروند هستند. از میان فرایندهای یاد شده، سیمان­شدگی و تراکم ِفیزیکی باعث از بین رفتن تخلخل و انحلال موجب افزایش آن شده است. استیلولیتی شدن در پاره­ای موارد به خاطر دولومیتی شدن و انحلال در امتداد آن باعث افزایش کیفیت مخزن و در پاره­ای موارد به دلیل تمرکز بقایای ناشی از انحلال، باعث ایجاد سدهای تراوایی شده است. مطالعه برش نازک سنگی مطالعه شده نشان می­دهد تخلخل­ها از نوع قالبی، حفره­ای بین­دانه­ای و شکستگی است. مطالعات پتروفیزیکی مخزن مورد مطالعه بیانگر رخساره کربناته به همراه میان لایه­هایی از رخساره شیلی سازند فهلیان است. تخلخل سنگ بین 3 تا 8 درصد و حجم شیل کمتر از 5 درصد بوده، درصد اشباع آب بین 10 تا 40 درصد و سیال موجود در مخزن آب به همراه نفت با درصد اشباع آب بالا می­باشد. با توجه به مطالعه ریزرخساره­ها، مدل رسوبی ارائه شده، رمپ کربناته است و به دلیل گسترش محدود فرآیندهای دیاژنزی مؤثر در کیفیت مخزنی و حجم گل­آهکی متأثر از محیط­رسوبی، کیفیت مخزنی سازند فهلیان در میدان اروند، متوسط ارزیابی می­شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effect of diagenetic processes on reservoir quality in Fahliyan formation (early Cretaceous) in Arvand oil field, Abadan plain

نویسندگان [English]

  • A. Dehkar 1
  • V. A. Sajjadian 2
  • M. R. Noora 3
  • K. Shaebani Goorji 3
  • A. A. Amraee 2
چکیده [English]

The purpose of this study is to investigate the diagenetic processes and their influenceimpact on the reservoir quality of Early Cretaceous Fahliyan Formation in subsurface section of wells 1 and 2 of Arvand oil field located in Abadan plain. This study based on petrographic and petrophysical studies including 229 thin sections and well logging. Diagenesis events showed that dissolution and cementation, dolomitization, and micritization, bioaccumulation, compressive pressure dissolution and compaction are the most common diagenetic processes affecting the studied formation. Among these processes, cementation and physical compaction cause porosity to dissolve, and desroy but dissolution and dolomitization have increased porosity. Styloliticity stylolitization in some cases due to dolomitization and dissolution along it increases Reservoir quality and in some cases due to the concentration of nondisolved residues, permeability barriers are created Thin sections studied show that the porosity are intergranular, voggy and fractures types. Petrophysical studies of the studied reservoir indicate that calcareous facies of the Fahliyan Formation, is associated with inter layers of shale. Rock porosity is between 3 to 8 percent and shale volume is less than 5percent, water saturation is between 10 to 40 percent, and oil and water content is high with high water saturation. According to the microfacies study, the proposed sedimentary model is carbonate ramp and due to the limited expansion of effective diagenetic processes in reservoir quality and value of lime mud, the reservoir quality of Fahliyan Formation in Arvand field is moderate.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fahliyan formation
  • diagenesis
  • Arvand oil field
  • reservoir quality
  • early Cretaceous

مراجع

اسفندیاری، م (1392) بررسی محیط­رسوبی، چینه­نگاری سکانسی و دیاژنز سازند فهلیان در میدان نفتی یادآوران، پایان­نامه کارشناسی­ارشد، دانشگاه بوعلی­سینا،131 ص.
آزادشهرکی، ل.، رحیم­پوربناب، ح.، رنجبران، م (1396) محیط رسوبی، دیاژنز و چینه‌نگاری سکانسی سازند فهلیان در چاه B میدان نفتی کیلورکریم، نشریه رسوب­شناسی کاربردی، دوره 5، شماره 10، ص 64-80.
آقانباتی، س. ع (1392) زمین­شناسی ایران و کشورهای همجوار، انتشارات سازمان زمین­شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 710 ص.
خسرو­تهرانی، خ (1386) رخساره­های میکروسکوپی (جلد اول)، انتشارات دانشگاه تهران، 498 ص.
ده­کار، ع (1397) سنگ­شناسی رسوبی و دیاژنز سازند فهلیان با تاکید بر تاثیر کانی­های رسی بر کیفیت مخزنی در میدان نفتی اروند، پایان­نامه دکترا، دانشکده علوم، دانشگاه آزاد زاهدان.
رحیم­پوربناب، ح.، سلمانی، ع.، رنجبران، م.، آل­علی، م (1397) تاثیر محیط­رسوبی و فرایندهای دیاژنزی بر کیفیت مخزنی سازند آسماری در میدان قلعه­نار، فروافتادگی درفول، دوفصلنامه رسوب­شناسی کاربردی، دوره 6، شماره 11، ص 15-34.
شلالوند، م.، آدابی، م. ح.، زهدی، ا (1398) سنگ­نگاری، زمین­شناسی و دولومیتی شدن سازند تله­زنگ (پالیوسن پسین-ائوسن پیشین) در جنوب و جنوب باختر کرمانشاه، دوفصلنامه رسوب­شناسی کاربردی، دوره 7، شماره 13، ص 149-166.
فرامرزی، س.، رحیم­پوربناب، ح.، رنجبران، م (1397) بررسی توزیع واحدهای جـریانی سازند سـروک در چارچوب چینه­نگاری سکانسی، مطالعه موردی در یکی از میادین نفتی ناحیه دشـت آبادان، جـنوب­غرب ایران، دوفصلنامه رسوب­شناسی کاربردی، دوره 6، شماره 12، ص 25 تا 39.
 فیض­نیا، س.، فهیمی، ع.، یاوری، م (1389) بررسی محیط رسوبی و چینه­نگاری سکانسی سازند فهلیان در میدان­های نفتی اهواز و آب­تیمور، پژوهش­های دانش­زمین، ص 74-55.
لاسمی، ی.، فیضی، م (1385) رخساره­های پلاتفرمی تا دور از پلاتفرم در سازند فهلیان، گواهانی بر پدید آمدن حوضه ژرف بین شلفی در جنوب­باختر ایران، بیست و پنجمین گردهمایی علوم­زمین، سازمان زمین­شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 242 ص.
محسنی، ح (1392) ریزرخساره­های بخش بالایی گروه خامی در میدان نفتی اهواز هفتمین همایش انجمن زمین­شناسی ایران، ص 234.
محسنی، ح.، اسفندیاری، م.، کاووسی، م. ع (1394) فرآیندهای دیاژنزی و چینه­نگاری سکانسی سازند فهلیان در میدان نفتی یادآوران (کوشک و حسینیه) در فروافتادگی دزفول شمالی، نشریه رخساره­های رسوبی، شماره 8 (2)، ص 255-236.
مرادی، ف.، صادقی، ع.، امیری­بختیار، ح.، الله­کرم­پور، م (1391) ریز­رخساره­ها، محیط­رسوبی و فرایندهای دیاژنتیکی سازند آسماری در یال جنوبی طاقدیس میش، شمال گچساران، فصلنامه زمین­شناسی ایران، سال ششم، شماره 24، ص 16.
موسوی­حرمی، س. ر.، آرین، م.، رحمانی، م (1395) تأثیر دیاژنز بر کیفیت مخزنی سازند داریان در میدان پارس جنوبی، مجله علوم­زمین، شماره 10، ص 165-178.
نوری، ح.، رحیم­پوربناب، ح.، زمانی­نژاد، ا (1397) کنترل محیط­رسوبی و فرایندهای دیاژنزی بر ویژگی­های پتروفیزیکی سازند فهلیان، ماهنامه­ی علمی- ترویجی اکتشاف و تولید نفت و گاز، شماره­ 15.
Adabi, M. H., Salehi, M. A., & Ghabeishavi, A (2010) Depositional environment, sequence stratigraphy and geochemistry of Lower Cretaceous carbonates (Fahliyan Formation), south-west Iran. Journal of Asian Earth Sciences, 39: 148-160.
Dehkar, A., et al (2018) Microfacies analysis and depositional environment of the Fahliyan Formation (Lower Cretaceus), Abadan plain, West South of Iran (Arvand-field) GEOSCIENCES. 106: 45-52.
Bathurst, R. G. C (1975) Carbonate sediments and their Diagenesiswith increasing importance further along.: Amsterdam, Elsevier Scientific Publishing Company, 658 p: See p. 459-473.
Choquette, P. W. and L. C. Pray (1970) Geologic nomenclature and classification of porosity in sedimentary carbonates: AAPG Bull. 54: 207-250.
Coleman M., Raiswell R (1995) Source of carbonate and origin of zonation carbonate concretionsin dynamic pyritiferous: evaluation of a model. American Journal of Science, 295: 282-308.
El-saiy, A. K. & Jordan, B. R (2007) Diagenetic aspects of Tertiary carbonates west of the northern Oman mountains, United Arab Emirates, Journal of Asian Earth Sciences, 31: 43-53.
Golestaneh, A (1965) Micropaleontology study of Khami Group and the Jurassic-Cretaceous in Fars Province (southern Iran). Bulletin de Bureau de Recherches Geologiques et Minières, 3: 165-179.
Kamali, M. R., Abolghasemi, A., Bagheri, R., & Kadkhodayi, A (2013) Petroleum geochemistry and oil-oil correlation of the Fahliyan and Surmeh reservoirs in the Garangan and Chilingar oilfields, the Dezful embayment (Sw Iran). Journal of Petroleum Exploration and Production Technology, 3: 85-92.
Kheradpir, A (1975) Stratigraphy of Khami Group in southwest Iran. National Iranian Oil Company, No. 1235 (unpublished).
Kobraei, M, Rabbani, A R, Taati, F (2017) Source rock characteristics of the Early Cretaceous Garau and Gadvan formations in the western Zagros Basin–southwest Iran, Journal of Petrol Explor Prod Technol, 7: 1051–1070.
Flugel, E (2010) Microfacies of carbonate rocks, analysis interpretation and application, Springer-Verlage, Berline, Heidelberg. 984 pp.
G Yucel-Gier et al (2008) E¡ects of ¢sh farming on nutrients and plankton communities Aquaculture Research, 39: 181- 194.
M., et al (2011) Facies characteristic and paleoenvironmental reconstruction of the Fahliyan Formation, Lower Cretaceous, in the Kuh-e-Siah area, Zagros Basin, southern Iran. Facies, 57: 101-122.
James, G. A. & Wynd, J. G (1965) Stratigraphic nomenclature of Iranian Oil Consortium Agreement Area, American Association of Petroleum Geologists Bulletin, 49 (12): 2182-2245.
Lucia. F. J (2007) Carbonate Reservoir Characterization, 2nd Edition, Springer Publcations, p: 336.
Longman, M. W (1980) Carbonate diagenetic texturesfrom nearsurface diagenetic environments. American Association of Petroleum Geology Bulletin, 64: 461-487.
Rickard, D (1997) Kinetics of pyrite formation by the H2S oxidation of iron (II) 1250c: monosulfide in aqueous solutions between 25 and  the rate equation. Geochemical and Cosmochimica Acta,61:115-134.
Machel, H, G (2005) Investigations of burial diagenesis in carbonate hydrocarbon reservoir rocks: Geoscience Canada.
Moore, C. H (2001) Carbonate Reservoirs; Porosity Evolution and Diagenesis in a Sequence Stratigraphic Framework, Developments in Sedimentology 55, Elsevier, 444 P.
Noori, H., Mehrabi, H., Rahimpour-Bonab, H., Faghih, A (2019) Tectono-Sedimentary Controls On Lower Cretaceous Carbonate Platforms Of The Central Zagros, Iran: An Example Of Rift-Basin Carbonate Systems Marine And Petroleum Geology, 110: 91–111.
Sajjadian, V. A., Zeinalzadeh, A., Moussavi-Harami, R. and Mahboubi, A (2015) Basin of Petroleum System Modeling of The Cretaceous of Jurassic Source Rocks of The Gas of Oil Reservoirs In Darquain Field, South West Iran, Journal of Natural Gas Science of Engineering, 26: 419-426.
Schmid, S., Worden, R. H. and Fisher, Q. J (2004) Diagenesis and reservoir quality of the Sherwood Sandstone (Triassic), Corrib Field, Slyne Basin, west of Ireland Marin and Petrolium Geology, 21: 299-315.
Taylor, K. G., Macquaker, J. H. S (2000) Early diagenetic pyrite morphology in a mudstone-dominated succession: the Lower Jurassic Clevland Ironstone Formation, eastern England. Sedimentary Geology,131: 77-86.
Tucker, M. E (2001) Sedimentary Petrology: Oxford, Blackwell, 262 p.
Warren, W. J (2000) Dolomite: Occurrence, evolution and economically important association: Earth Science Review, 52: 1-18.
Wilson, J. L (1975) Carbonates facies in geologic history. Springer-Verlag, Berline, 471 pp.
Wilson, M. E. J. and M. J. Evans (2002) Sedimentology and diagenesis of Tertiary carbonates on the Mangkalihat Peninsula, Borneo: Implication for subsurface reservoir quality: Marine and Petroleum Geology, 19: 873-900.
Worden, R. H. and Burley, S. D (2003) Sandstone diagenesis the evolution ofsand to stone, in: Burley, S. D and Worden, R.H, eds, Sandstone Diagenesis: Recentand Ancient: reprint series, Internationa Association of Sedimentologists, 4: 3-46.
Zeinalzadeh, A., Moussavi-Harami, R., Mahboubi, A (2018) Investigation of Hydrocarbon Generation Process for Kazhdumi Source Rock in Kitchen Area of Darquain Oil Field in the Abadan Plain, Journal of Petroleum Research, 28(99): 18-21.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 16 فروردین 1399
  • تاریخ بازنگری: 16 تیر 1399
  • تاریخ پذیرش: 31 شهریور 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار