زیست چینه نگاری، ریزرخساره ها و مدل رسوبی سازند قم در برش چینه شناسی پشت دربند، شمال باختر همدان

نویسنده

استادیار گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه پیام‌نور، تهران، ایران

چکیده

جهت تعیین زیست­زون­ها، ریزرخساره­ها و ارایه مدل رسوبی سازند قم برش چینه­شناسی پشت دربند به ضخامت 330 متر واقع در شمال باختری همدان، ناحیه ساختاری سنندج سیرجان مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس مـشاهدات مـیدانی، سازند قم از مـجموعه سنگ­آهک­های متوسط، ضخیم­لایه تا توده­ای (عضو a) و تناوب سنگ­آهک ماسه­ای، ماسه­سنگ و مارن سبز (عضو b) تشکیل شده است. براساس مطالعات دیرینه­شناسی 17 جنس و 9 گونه از فرامینیفرهای بنتیک و سایر اجزای اسکلتی در برش پشت دربند شناسایی شده است و با توجه به توزیع چینه­شناسی فرامینیفرا، بیوزون تجمعی Lepidocyclina - Operculina - Ditrupa به سن الیگوسن برای سازند قم پیشنهاد می­گردد. آنالیز رخساره­ای شامل ویژگی­های فونا، هندسه رخساره، فابریک و بافت رسوبی منجر به شناسایی هشت ریزرخساره مرتبط با سه کمربند رخساره­ای جزر و مدی، ریف، شیب­قاره و دریای باز شده است. براساس حضور رخساره­های ریفی از جمله باندستون مرجان، جلبک و بریوزوئر، مدل رسوبی سازند قم یک شلف باز پیشنهاد می­شود. نمودار توزیع عمودی ریزرخساره­ها حاکی از آن است که بدون در نظر گرفته پدیده فرسایش احتمالی، تغییرات رخساره­ای در عضو a به صورت تدریجی اما در عضو b به صورت سریع، با پس­نشینی و پیش­نشینی رخساره­ای سیستم آب عمیق و کم عمق همراه است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Biostratigraphy, microfacies and sedimentary model of the Qom Formation in the Posht- Darband stratigraphic section, northwest of Hamedan

نویسنده [English]

  • H. Noroozpour
چکیده [English]

In order to determine the biozones, facies types and sedimentary model, the Posht Darband stratigraphic section of the Qom Formation with a thickness of 330 meters located in the northwest of Hamedan (Sanandaj- Sirjan structural zone), has been considered. On the basis of field observations, Qom Formation is composed of medium to thick-bedded limestone (Member a) and alternation of sandy limestone, sandstone and green marl (Member b). According to paleontological study, seventeen genera and nine species of benthic foraminifera and other skeletal components are introduced from the Posht Darband section and consequently, Lepidocyclina - Operculina - Ditrupa Assemblage zone has been recognized in this formation. Facies analysis (variety in fauna features, fabrics, and sedimentary textures) has produced eight microfacies related to the three facies belts of tidal flat, reef, slope and open marine. Base on abundance in reef facies deposits including coral boundstone, algae and bryozoan, an open shelf is proposed for the Qom Formation in the studied section. The vertical distribution column of the facies types (without considering the possible erosion phenomenon) suggests that the facies changes in member "a" are gradual, but in member "b" a rapid change (as retrogradation and progradation systems) was recognized.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Facies
  • Qom formation
  • Oligocene
  • Hamedan

مراجع

آقانباتی، ع (1383) زمین­شناسی ایران، انتشارات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 568 ص
اسدی­مهماندوستی، 1.، دانشیان، ج.، و مارگیر، ن (1398) ریزرخساره‌ها، محیط­ رسوبى و فرآیندهاى دیاژنزی سازند قم در برش چینه­شناسی خانی‌آباد، جنوب­خاوری کاشان، مجله رخساره­های رسوبی، دوره 12، شماره 1، ص 22-1.
اسدی­مهماندوستی، 1.، معلمی، ع.، دانشیان، ج.، و لشگری، ع (1398) تعیین هندسه ساختاری سازند آسماری و بررسی روند تغییرات آن در حوضه رسوبی زاگرس با استفاده از روش مدل‌سازی چینه‌ای رو به جلو،  دوفصلنامه رسوب­شناسی کاربردی، دوره 7، شماره 14، ص 22-1، 10.22084/PSJ.2019.3401.
حـسینی­نژاد، م.، رامه، ح.، و اهـری­پـور، ر (1395) زیست چینه­نگاری و محیط­رسوبی سازند قم در برش تلن­کوه، جنوب­باختری سمنان، دوفصلنامه رسوب­شناسی کاربردی، دوره 4، شماره 7، ص 116-101.
جلالی، م.، صادقی، ع.، و آدابی، م، ح (1396) ریزرخساره­ها، محیط­رسوبی و چینه­نگاری سکانسی سازند قم در چاه یورته شاه-1 و برش سطحی موره کوه (جنوب تهران)، پژوهش­های چینه­نگاری و رسوب­شناسی، دوره 33، شماره 66 (1)، ص 48-25.
امیرشاه کرمی، م.، نعیمی، م (1395) زیست­چینه‌نگاری روزن‌داران کف‌زی بزرگ در نهشته‌های الیگوسن- میوسن از سازند قم، پژوهش­های چینه­نگاری و رسوب­شناسی، دوره 32، شماره 2، ص 108-91.
انجم­شعاع، ع (1392) زیست­چینه­نگاری و ریزرخساره­های نهشته­های الیگوسن و میوسن در برش بوجان، شمال شرق سیرجان.، پایان­نامه کارشناسی­ارشد، دانشگاه پیام­نور شیراز، 197 ص.
انجم­شعاع، ع.، امیرشاه کرمی، م (1392) چینه­نگاری زیستی و محیط­رسوبی دیرین نهشته­های الیگوسن پسین در برش تنبور (جنوب­باختر کرمان، ایران مرکزی)، دوفصلنامه رخساره­های رسوبی، شماره 6 (2)، ص 149-130.
دانشیان، ج.، اسدی، ا.، و درخشانی، ل (1396) ریزرخساره، محیط­رسوبی و چینه­نگاری سکانسی سازند قم در برش ده­نمک، شمال­خاور گرمسار، فصلنامه زمین­شناسی ایران، سال 11، ص 43-23.
کاروان، م.، محبوبی، ا.، وزیری­مقدم، ح (1393) رخساره‌های رسوبی و چینه‌نگاری سکانسی نهشته‌های سازند قم در شمال­خاوری دلیجان- شمال­‌باختری ایران مرکزی، فصلنامه علوم زمین، دوره 24 (94)، ص 236-229.
اشراقی، ص، ع.، محمودی­قرایی، م (1382) نقشه زمین­شناسی یکصدهزارم تویسرکان، انتشارات سازمان زمین­شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
Abaie, I., Ansari, H. J., Badakhshan, A., Jaafari, A (1964) History and development of the Alborz and Sarajeh fields of Central Iran, Bulletin of Iranian Petroleum Institute, 15: 561-574.
Adams, T., D., Bourgeois, F (1967) Asmari biostratigraphy Iran, Oil Operation Company, Geological Exploration, Report No, 1074: 1–37.
Amirshahkarami, M., & Karavan, M (2015) Microfacies models and sequence stratigraphic architecture of the Oligocene-Miocene Qom Formation, south of Qom City, Iran, Geoscience Frontiers, 6: 593–604.
Bassi, D., Hottinger, L., and Nebelsick, J )2007( Larger foraminifera from the upper  Oligocene of the Venetian, Northrast Italy. Palaeontology, 4: 845-868.
Behforouzi, E, Safari, A (2011) Biostratigraphy and paleoecology of the Qom Formation in Chenar area (northwestern Kashan), Iran. Rev Mexican Cienc Geol, 28(3): 555–565.
Beavington-Penney, S., J., and Racey, A (2004) Ecology of extant nummulitids and other  larger benthic foraminifera: applications in paleoenvironmental analysis. Earth Science Review, 67: 219–265.
Bozorgnia, F (1966) Qum Formation stratigraphy of the Central Basin of Iran and its intercontinental position. Bull Iran Pet Inst, 24: 69–75.
Brandano, M., Frezza, V., Tomassetti, L., and Cuffaro, M (2009a) Facies analysis and paleoenvironmental interpretation of the Late Oligocene Attard Member (Lower           Coralline Limstone Formation), Malta: Sedimentology, 56: 1138-1158.
Brandano, M., Frezza, V., Tomassetti, L., and Cuffaro, M (2009b) Heterozoan carbonates in oligotrophic tropical water: The Attard member of the lower coralline limestone formation (Upper Oligocene, Malta): Palaeogeography Palaeoclimatology Palaeoecology, 274: 54-63.
Buxton, M. W. N., and Pedley, H. M (1989) A Standardized Model for Tethyan Tertiary Carbonates Ramps. Journal of the Geological Society, 146: 746-748
Cahuzac, B, and Poignant, A (1997) An attempt of biozonation of the European basin, by means of larger neritic foraminifera. Bulletin de la Société géologique de France, 168 (2): 155-169.
Daneshian, J., Ramezani Dana, L (2007) Early Miocene benthic foraminifera and biostratigraphy of Qom Formation, Deh Namak, Central Iran. Earth Science, 29(5): 844–858.
Fergusson, C., Nutman, A. P., Mohajjel, M. & Bennett, V (2016) The Sanandaj-Sirjan Zone in the Neo-Tethyan suture, western Iran: Zircon U-Pb evidence of late Palaeozoic rifting of northern Gondwana and mid-Jurassic orogenesis. Gondwana Research, 40: 43-57.
Flügel, E (2010) Microfacies of carbonate rocks, analysis interpretation and application. Berlin-Heidelberg, New York, Springer.
Furrer, M. A., and Soder, P. A (1955) The Oligo–Miocene marine Formation in the Qom region (Central Iran). In: Proceedings of 4th World Petrology Congress. Roma, section I/A/5, 267–277.
Ghasemi, A., and Talbot, C. J (2006) A new tectonic scenario for the Sanandaj–Sirjan Zone (Iran), Asian Earth Science, 26: 683–693.
Geel, T (2000) Recognition of stratigraphic sequences in carbonate platform and slope deposits: empirical models based on microfacies analysis of paleogene deposits in southeastern Spain. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 155: 211-238.
Laursen, G. V., Monibi, S., Allan, T. L., Pickard, N. A., Hosseiney, A., Vincent, B., Hamon, Y., Van Buchem, F. H., Moallemi, A., Driullion, G (2009) The Asmari Formation revisited: changed stratigraphic allocation and new biozonation. In: Shiraz First international petroleum conference and exhibition, Iran, 4–6.
Loeblich, A., R., Tappan, J., H (1988) Foraminiferal genera and their classification. Van Nostrand Reinhold Company, 869 p.
Loftus, W. K (1855) on the geology of portions of the Turko-Persian frontier, and of the districts adjoining. Quarterly journal of the Geological Society of London, 11: 247-344.
Mohammadi, E., Safari, A., VaziriMoghadam, H., Vaziri, M. R., Ghaedi, M (2011) Microfacies analysis and paleoenviornmental interpretation of the Qom Formation, South of the Kashan, Central Iran. Carbonates and Evaporates, 26(3): 255–271.
Mohammadi, E, Vaziri, M, Dastanpour, M (2015) Biostratigraphy of the nummulitids and lepidocyclinids bearing Qom Formation based on larger benthic foraminifera (Sanandaj Sirjan fore-arc basin and Central Iran back-arc basin, Iran). Arab Journal Geosciences, 8(1): 403–423.
Mohammadi, E., Hasanzadeh-Dastgerdi, M., Safari, A., Vaziri- Moghaddam, H (2019) Microfacies and depositional environments of the Qom Formation in Barzok area, SW Kashan Iran. Carbonate and Evaporites, 34: 1293–1306
Mohammadi, E (2020) Sedimentary facies and depositional environments of the Oligocene–early Miocene marine Qom Formation, Central Iran Back Arc Basin, Iran (northeastern margin of the Tethyan Seaway). Carbonate and Evaporites, 35:20, https://doi.org/10.1007/s13146-020-00553-0
Nebelsick, J. H., Rasser, M., and Bassi, D (2005) Facies dynamic in Eocene to Oligocene Circumalpine carbonates: Facies, 51(4): 197-216.
Rahiminejad, A. H., Yazdi, M, Ashouri, A. R (2011) Miocene scleractinian corals from a mix siliciclastic - carbonate system: Bakhtiari succession, Zagros Basin (central western Iran). Alcheringa, 35: 571-592.
Read, J. F (1995) Overview of carbonate platform sequences, cycle stratigraphy and reservoirs in greenhouse and icehouse worlds. SEPM, Short Course Note, 35: 1-102.
Reuter, M., Pillar, W. E., Harzhauser, M., Mandic, O., Berning, B., Rögl, F., Kroh, A., Aubry, M. P., Wielandt Schuster., U., Hamedani, A (2009) The Oligo-Miocene Qom Formation (Iran): evidence for and early Burdigalian restriction of Tethyan Seaway and clouser of its Iranian getways. International Journal of Earth Sciences, 98: 627-650.
Seddighi, M., VaziriMoghadam, H., Taheri, A., Ghabeishavi, A (2012) Depositional environment and constraining factors on the facies architecture of the Qom Formation, Central Basin, Iran. Historical Biology, 24 (1): 91–100.
Yazdi, M, Shirazi, M. P, Rahiminejad, A. H, Motavalipoor, R (2012) Paleobathymetry and paleoecology of colonial corals from the Oligocene–Early Miocene (?) Qom formation (Dizlu area, central Iran). Carbonates and Evaporites, 27(3): 395-405.
Vaziri Moghadam, H., & Torabi, H (2004) Biofacies and sequence stratigraphy of the Oligocene succession, Central Basin, Iran. Neues Jahrbuch fur Geologie und Palaontologie Monatshefte, (6): 321-33
Wilson, J. L (1975) Carbonate Facies in Geologic History. Berlin-Heidelberg, New York, Springer.
Wynd, J (1965) Biofacies of the Iranian consortium agreement area. Iranian Oil Offshore Company Report No. 1082.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 15 تیر 1399
  • تاریخ بازنگری: 07 آبان 1399
  • تاریخ پذیرش: 24 آبان 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار