سنگ چینه نگاری، ریزرخساره ها و زیست چینه نگاری سازند پابده بر مبنای روزن داران شناور در میدان نفتی گچساران (فروافتادگی دزفول، جنوب باختر ایران)

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 دانشیار گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

3 استاد گروه زمین‌شناسی، گروه حوضه‌های رسوبی و نفت، دانشکده علوم‌زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

4 دکترا چینه‌نگاری و دیرینه‌شناسی، دانشکده علوم‌زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

به منظور بررسی سنگ­چینه­نگاری، ریزرخساره­ها و زیست­چینه­نگاری سازند پابده بر مبنای زون­بندی­های زیستی جدید روزن­داران شناور در محدوده تتیس، یک برش زیرسطحی واقع در میدان نفتی گچساران (چاه شماره -۳۱۴) مورد مطالعه گرفته است. ضخامت سازند پابده در این برش، ۲۴۱ متر و لیتولوژی عمده آن شامل شیل­آهکی، شیل، سنگ­آهک­های رسی و سنگ­آهک­های چرتی می­باشد. مرز زیرین سازند پابده با سازند گورپی به صورت ناپیوسته و مرز بالایی آن با سازند آسماری به صورت پیوسته می­باشد. بررسی توزیع روزن­داران شناور در برش زیرسطحی به شناسایی ۵۲ گونه متعلق به ۲۱ جنس روزن­داران­ شناور و معرفی ۱۷زون زیستی بر اساس و یا معادل بایوزوناسیون جهانی وید و همکاران (۲۰۱۱) در ناحیة فروافتادگی دزفول منجر شده است. زون­های زیستی شناسایی شده،۲ زون زیستی در پالئوسن، ۱۳ زون زیستی در ائوسن و ۲ زون زیستی در الیگوسن را شامل می­شوند که با برخی از زون­های زیستی ارایه شده در محدوده تتیس تطابق خوبی را نشان می­دهند. بر اساس مجموعه روزن­داران و زون­های زیستی مرتبط با آن­ها، سن سازند پابده در برش زیرسطحی پالئوسن میانی (سلاندین)- الیگوسن پیشین (روپلین) تعیین شده است. زون­های زیستی شناسایی شده در این برش با برش­های (تنگ حتی، یال شمالی تنگ پابده، چهارده و کوه لار) در پهنة ایذه حوضه زاگرس مقایسه شدند. مطالعات پتروگرافی و میکروسکوپی سازند پابده بیان­گر آن است که رسوبات سازند پابده در ­گروه ریزرخساره­های محیط دریای باز (Open marine) نهشته شده است، این ریز­رخساره­های سازند نشانه نهشت رسوبات سازند در یک  محیط کربناته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Lithostratigraphy, Microfacies, and Biostratigraphy of the Pabdeh formation based on planktonic foraminifera in the Gachsaran Oil Field (Dezful Embayment, South-West Iran)

نویسندگان [English]

  • M. Sabokro 1
  • M. Vahidinia 2
  • M. H. Adabi 3
  • N. Hadavandkhani 4
چکیده [English]

To investigate lithostratigraphy, microfacies, and biostratigraphy of the Pabdeh formation based on the new biozonation of planktonic foraminifera in the Tethys region, 1 subsurface section located in the Gachsaran Oil Field (well No.­314) has been studied. The Pabdeh formation with a thickness of 241m consists mainly of shales, calcareous shales, argillaceous limestones, and cherty limestones. The lower boundary of the Pabdeh formation with the Gurpi formation is unconformable and the upper boundary with the Asmari formation is conformable Investigation of the stratigraphic distribution of these microfossils in the subsurface section ­led to the identification of 52 genera and 21 species of planktonic foraminifera and 17 biozones based on equivalent to new biozone of (Wade et al, 2011) in the global biozonation in the Tethys region. These identified biozones include 2 biozones in the­ Paleocene, ­­13 biozones in the Eocene, and 2 biozones in the Oligocene in the studied and are well correlated with some biozones in the Tethys region. Based on the foraminiferal assemblages and their biozonation, the age of the Pabdeh formation in the subsurface section is middle Paleocene (Selandian) – early Oligocene (Rupelian). Defined biozones are compared with the other sections presented in the Izeh Zone (Tange Hatti, north flank of Tange Pabdeh, Chahardeh, and Lar Mountains) in the Zagros Basin (SW Iran). Petrography and microscopy studies of the Pabdeh formation indicate that the sediments of the Pabdeh formation have been deposited in the group of microfacies (Open marine), These microfacies of the formation indicate the deposition of sediments in a carbonate environment.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Paleogene
  • Biostratigraphy
  • Pabdeh formation
  • lithostratigraphy
  • Dezful Embayment
بهبهانى، ر.، خدابخش، س.­، محسنی، ح.­، آتش­مرد، ز.، و مقدسی، ع (۱۳۸۷) نقش مؤثر شواهد پتروگرافی (میکروفاسیس)، ژئوشیمی آلی و آثار فسیلی در تعیین محیط­رسوبی (­یک مثال از سازند پابده، حوضه زاگرس، جنوب غرب ایران)­، مجله علوم دانشگاه تهران، جلد 34، شماره ۲، ص ۱۳۱-۱۲۱.
بهبهانى، ر.، خدابخش، س.­، محسنی، ح­.، و آتش­مرد، ز ­(۱۳۹۰) شواهد رسوبات توفانی و توربیدایتی در سازند پابده، شمال و جنوب­باختر حوضه­ زاگـرس­، نـشریه پـژوهـش­های چینه­نگاری و رسوب­شناسی، شماره پیاپی ­(۴۲)، شماره دوم، ص ۹۶-۷۳.
چیت­­فروش، ا.، مکوندی، ع (۱۳۸۹) تاثیر بلندی قدیمی خارک - میش بر مخازن آسماری تا خامی میدان نفتی گچساران، گزارش شماره پ -۶۸۷۲­، شرکت ملی مناطق نفت­خیز جنوب،۱۵۰ ص.
حسینی­عسگرآبادی، س. ز.،­ محسنی، ح.، خدابخش، س.، و پاسبان، ع­ (۱۳۹۷) بازنگری سنگ­شناسی و بررسی محیط رسوب­گذاری توالی کربناته- آواری سازند پابده در جنوب شرق استان ایلام، غرب ایران، پژوهش­های چینه­نگاری و رسوب­شناسی، دوره، ۳۴­، ص ۸۲-۵۷­.
دانشیان، ج.­، طباطبائی­، م.س.­، و طهماسبی، ع (۱۳۹۹) زیست چینه­نگاری نهشته­های الیگوسن سازند پابده بر مبنای روزن­داران شناور در ناحیة بندرعباس، نشریه پژوهـش­های چینه­نگاری و رسوب­شناسی، سال سی وششم، ­شماره پیاپی ۸۱، شماره چهارم، ص ۱-۲۶.
ربانی، ج.­، قاسمی­نژاد­، ا.­، عاشوری، ع­.، و وحیدی­نیا، م (۱۳۹۳) دیرینه بوم­شناسی و محیط دیرینه شیل­های ارغوانی قاعده سازند پابده در برش بیشه دراز جنوب باختر ایران، فصلنامه علوم­زمین، سال 24، شماره ۹۴، ص ­۱۶۵-۱۷۲.
سلسانی، آ (۱۳۹۱) بیوستراتیگرافی و پالئواکولوژی فرامینیفرهای سازند پابده با هدف بررسی ارتباط آن با افق فسفات­دار در کوه لار (شمال گچساران)­، پایان­نامه کارشناسی­ارشد، دانشگاه تربیت معلم، ۱۵۶ ص.
سراوانی، س.­، گرگیج، م. ن.­، قماشی، م.­، و احمدی، ع (۱۳۹۶) تجزیه و تحلیل ریزرخسارهای، محـیط­های رسـوبی و چینه­نگاری سکانسی سازند پابده در برش نمونه، زاگرس، پژوهش­های‌ چینه­نگاری‌ و ‌رسوب­شناسی سال‌سی ‌و‌ سوم، ‌شماره ‌پیاپی‌96‌، شماره‌ چهارم، ص ­۱۰۴-۶۹.
صابری، ف.­، حسینی­برزی، م.­، و اپرا، ع (۱۳۹۹) تاثیر کانی­های رسی بر مهاجرت اولیه هیدروکربن در سنگ­منشا پابده،­ میدان کرنج، نشریه رسوب شناسی کاربردی، دوره ۸، شماره ۱۶، ص ­۵۴- ۴۵.
طاهری، م، و سبک­رو، م (۱۳۹۸) بایوستراتیگرافی سازندهای آسماری، گورپی و سروک میدان نفتی گچساران (چاه شماره-­۳۱۴)­، گزارش شماره پ -۱۰۱۲۴، شرکت ملی مناطق نفت­خیز جنوب،۸۰ ص.
محسنی، ح.، منصوری، ح.­، خدابخش.، س­.، و معماریانی، م (۱۳۹۴) ارزیابی توان هیدروکربن­زایی سازند پابده در جنوب باختری استان کرمانشاه (شمال­غرب گیلان­غرب)­، رسوب شناسی کاربردی، دوره 3، شماره 5، ص ­۸۶-۷۱.
مقدسی، ع.­، وزیری­مقدم، ح.­، و صیرفیان، ع (۱۳۹۶) سنگ چینه­نگاری، زیست­چینه­نگاری و پرتوسنجی پرتو گاما مرز کرتاسه-پالئوژن در برش چینه­شناسی سطحی و چاه اکتشافی در ناحیه فارس ساحلی، کمربند چین­خورده و رورانده زاگرس، رسوب شناسی کاربردی، دوره ۵، شماره ۱۰، ص ­۱۲۶-۹۷.
هداوندخانی، ن (۱۳۹۳) لیتواستراتیگرافی و بایوستراتیگرافی سازند پابده در زون ایذه (برش­های چهارده، تنگ حتی و یال شمالی تنگ پابده). پایان­نامه دکترا، دانشگاه شهید بهشتی­، ۵۱۴ ص.
هداوندخانی، ن.­، صادقی، ع.­، آدابی­، م. ح.،­ و طهماسبی­، ع (۱۳۹۶) چینه­شناسی و معرفی زون­های زیستی جدید در برش تنگ حتی (زون ایذه، خوزستان)­، نشریه پژوهش­های چینه­نگاری و رسوب­شناسی، دوره ۳۳­­، شماره پیاپی ۸۱، شماره دوم (پیاپی ۶۷)، ص ۱۸-۱. 
هداوندخانی، ن.­، صادقی، ع.­، آدابی­، م. ح.،­ و طهماسبی­، ع (۱۳۹۷) سنگ­چینه­نگاری و زیست­چینه­نگاری سازند پابده در برش روستای چهارده (پهنه ایذه، خوزستان)­، فصل­نامه علوم زمین، دوره 27، شماره ۱۰۷، ص ­۱۵۰-۱۳۷.
نجفی، ا (۱۳۷۷) میکروبایوستراتیگرافی سازند پابده در شمال شرقی فروافتادگی دزفول و ارتباط چینه­ای سازندهای تله زنگ، کشکان و شهبازان. پایان­نامه کارشناسی­ارشد، دانشگاه تربیت معلم، ۱۲۰­ص.
Alizadeh, B., Opera, A., Kalani, M., Alipour, M (2020) Source rock and shale oil potential of the Pabdeh Formation (Middle–Late Eocene) in the Dezful Embayment, southwest Iran. Geologica Acta, 18 (15): 1-22.  
Berggren, W. A., Pearson, P. N (2005) A revised tropical and subtropical Paleogene planktonic foraminiferal zonation. J. Foramin. Res, 35: 279–298.
Berggren, W.A., Pearson, P. N (2006) Tropical and subtropical planktonic foraminiferal zonation of the Eocene and Oligocene. In: Pearson P. N. Olsson R. K. Huber B.T. Hemleben, C. Berggren W. A. (Eds.) Cushman Foundation Special Publication, 41: 29 – 40.
Berggren, W. A., Wade, B. S., and Pearson, P. N, (2018) Oligocene chronostratigraphy and planktonic foraminiferal biostratigraphy: historical review and current state-of-the-art. In: Wade B. S. Olsson R. K. and Pearson P. N. (Eds.), Atlas of Oligocene Planktonic Foraminifera, Cushman Foundation Special Publication, 46: 29-54.
Beiranvand, B., Zaghbib-Turki, D. Ghasemi- Nejad, E (2014) Integrated biostratigraphy based on planktonic foraminifera and dinoflagellates across the Cretaceous/Paleogene (K/Pg) transition at the Izeh section (SW Iran). Comptes Rendus Palevol, 13: 235–258.
Blow, W. H (1969) Late middle Eocene to Recent planktonic foraminiferal biostratigraphy. 1st Intern. Conf. Plankt. Microfossils Proc., Geneva, 1967: 199-421.
Bordenave, M. L., Hegre, J. A (2010) Current distribution of oil and gas fields in the Zagros Fold Belt of Iran and contiguous offshore as the result of the petroleum systems. London, Geological Society, 330 (Special Publications), 291-353.
BouDagher-Fadel, M. K (2015) Biostratigraphic and Geological Significance of Planktonic Foraminifera, 608 London, UCL Press, 298 p.
Coccioni, R. Premoli Silva, I (2015) Revised Upper Albian–Maastrichtian planktonic foraminiferal biostratigraphy and magnetostratigraphy of the classical Tethyan Gubbio section (Italy). Newsletters on Stratigraphy, 48: 47–90.
Daneshian, J.­ Shariati, S. Salsani, A (2015) Biostratigraphy and Planktonic Foraminiferal Abundances in Phosphate-bearing Pabdeh Formation of the Lar Mountains (South west Iran). Neues Jahrbuch fur Geologie und Palaontologie, 278 (2): 175-182.
Dunham, R. J (1962) Classification of carbonate rocks according to depositional texture. Memoir American Association of Petroleum Geologists, 1: 108-121.
Flügel, E (2010) Microfacies of Carbonate Rocks, Analysis, Interpretation and Application. Springer-Verlag, Berlin, 976 p.
Geel, T (2000) Recognition of stratigraphic sequence in carbonate platform and slope: empirical models based on microfacies analysis of Paloogene deposits in southeastern Spain. Palaeogeography Palaeoclimatology Palaeoecology, 155: 211–238.
Iaccarino, S. M. Premoli Silva, I. Biolzi, M. Foresi, L. M. Lirer, F and Petrizzo, M. R (2005) Practical manual of Oligocene to middle Miocene Planktonic Foraminifera, Int. School on Plank. For. IV course, 124 p.
James, G. A. and J. G. Wynd, (1965) Stratigraphic nomenclature of Iranian oil consortium, agreement area: American Association of Petroleum Geologists Bulletin, 49: 2182 – 2245.
Keller, G., Adatte, T., Stinnesbeck, W., Luciani, V., Karoui-Yaakoub, N., Zaghbib- Turki, D (2002) Paleoecology of the Cretaceous Tertiary mass extinction in planktonic Foraminifera. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 178: 257-297.
Mirzaee Mahmoodabadi, R (2014) Sedimentary Environments and Correlative Sequence Stratigraphy of Upper Cretaceous-Paleogene Succession in Shiraz Area, Fars, SW IRAN. Open Journal of Geology, 4: 1-17.
Mohseni, H. and Al-Aasm, I. S (2004) Tempestite deposits on a storm-influenced carbonate ramp: an example from the Pabdeh Formation (Paleogene), Zagros basin, SW Iran. Journal of Petroleum Geology, 27(2): 163 – 178.
Moradiyan, F. and Baghbani, D (2016) Lithostratigraphy, biostratigraphy of Paleocene- Lower Eocene Squences in Dezful embeyment, South West Iran. Iranian Journal of Earth Sciences (ijes), 8(2): 135-146.
Moradiyan, F. Baghbani, D. and Allameh, M (2017) Microbiostratigrapy of the Paleocene-Lower Eocene Sequences in the Bibi Hakimeh 2 Subsurface Section Located in the SW of Iran. Open Journal of Geology, 7: 147-161.
Olsson, R. K. Hemleben, C. Berggren, W. A. and Huber, B. T (1999) Atlas of Palaeocene Planktonic Foraminifera- Smithsonian Contributions to Paleobiology, 85: 1–252.
Postuma, J. A (1971) Manual of planktonic foraminifera. Elsevier Publishing Company, Amesterdam, 397.
Premoli Silva, I. Rettori, R. and Verga, D (2003) Practical manual of Paleocene and Eocene planktonic foraminifera. In: Rettori R. Verga D. (Eds.) 2nd International school on planktonic Forminifera, Universitiy of Perugia, Italy. 152.
Salsani, A., Amini, A., Shariati, S., Aghanabati, S. A., and Aleali, M (2020) Geochemistry, facies characteristics and palaeoenvironmental conditions of the storm-dominated phosphate-bearing deposits of eastern Tethyan Ocean; A case study from Zagros region, SW Iran, AIMS Geosciences, 6(3): 316–354.
Sepehr, M., Cosgrove, J. W (2004) Structural framework of the Zagros Fold-Thrust Belt, Iran. Marine and Petroleum Geology, 21: 829-843.
 Wade, B. S., Berggren, W. A., and Plike, H (2011) Review and revision of Cenozoic tropical planktonic foraminiferal biostratigraphy and calibration to the Geomagnetic Polarity and Astronomical Time Scale. Earth-Science Reviews, 104: 111-142.  
Wade, B. S., Pearson, P. N., Olsson, R. K., Premoli Silva, I. Berggren, W. A., Spezzaferri, S. Huber, B. T., Coxall, H. K., Premec Fucek, V. Hernitz Kucenjak, M. Hemleben, C. Leckie, R. M., and Smart, C. W (2018) Taxonomy, Biostratigraphy, Phylogeny, and Diversity of Oligocene and Early Miocene Planktonic Foraminifera. Cushman Foundation Special Publication, 46: 11-28.
Wynd, J. G (1965) Biofacies of the Iranian Oil Consortium Agreement area. Iranian Oil Operating Companies, Geological and Exploration division. Resport No. 1082.