بازسازی محیط رسوبی، تاریخچه دیاژنزی و کیفیت مخزنی سازند ایلام در یکی از میادین نفتی ناحیه لرستان، باختر ایران

نویسندگان

1 کارشناس‌ارشد رسوب‌شناسی و سنگ‌شناسی رسوبی، دانشکده زمین‌شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استادیار دانشکده زمین‌شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 استاد دانشکده زمین‌شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران، تهران، ایران

4 مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران، تهران، ایران

چکیده

سازند ایلام یکی از سازندهای مخزنی مهم در حوضه زاگرس به شمار می­رود. مطالعات رسوب­شناسی و ارزیابی پتروفیزیکی با هدف بازسازی تاریخچه رسوب­گذاری، تحولات دیاژنزی و ایجاد یک چارچوب سکانسی و در نهایت، ارزیابی کیفیت مخزنی این سازند در یکی از میادین نفتی ناحیه لرستان انجام گرفته است. مطالعات رخساره­ای منجر به شناسایی 4 ریزرخساره رسوبی شامل مادستون/ مارن پلاژیک، مادستون تا وکستون حاوی فرامینیفرای پلانکتونیک، وکستون تا پکستون حاوی خرده­های ریز اسکلتی و فرامینیفرا، و وکستون تا پکستون حاوی الیگوستژین و فرامینیفرای پلانکتونیک گردید. این مجموعه رخساره­ای حاکی از ته­نشست سازند ایلام در بخش­های بیرونی و حوضه­ای پلاتفرم کربناته می­باشد. فرایندهای دیاژنزی مهم در این سازند شامل فشردگی (فیزیکی و شیمیایی)، سیمانی شدن، انحلال در مقیاس میکروسکوپی، جانشینی و کانی­زایی درجا (پیریتی شدن، فسفاتی شدن، گلوکونیتی شدن) و شکستگی می­باشند. بررسی توالی رخدادهای دیاژنزی حاکی از غلبه فرایندهای دیاژنز دفنی در سازند ایلام می­باشد. انواع حفرات موجود در این سازند شامل حفرات اولیه (بین­دانه­ای و درون­دانه­ای) و با فراوانی بیشتر، حفرات ثانویه (حفره­ای، قالبی و شکستگی) می­باشند. دو سکانس رسوبی بر مبنای تلفیق نتایج رسوب­شناسی و پتروفیزیکی در سازند ایلام شناسایی گردیده و با نواحی مجاور تطابق داده شده است. از داده­های لاگ به منظور ارزیابی کیفیت مخزنی این سازند استفاده شده است. تعداد ۵ رخساره الکتریکی و ۶ زون مخزنی در سازند ایلام تفکیک گردیده و ویژگی­های زمین­شناسی آن­ها در چارچوب سکانس مورد بحث قرار گرفته است. در یک نگاه کلی، کیفیت مخزنی سازند ایلام در نیمه بالایی خود (سکانس رسوبی شماره ۲) بیشتر از بخش پایینی است که دلیل اصلی آن غلبه رخساره­های دانه غالب تر در این بخش به همراه اثراتی از انحلال­های ثانویه در مقیاس میکروسکوپی است که منجر به ایجاد تخلخل­های قالبی و حفره­ای در رخساره­های سازند ایلام گردیده است. به طور کلی می­توان چنین نتیجه گرفت که تغییرات کیفیت مخزنی سازند ایلام در میدان مورد مطالعه، در درجه اول تحت کنترل فرایندهای دیاژنزی بوده و البته بسیاری از این فرایندها تابع ویژگی­های رخساره­ای بوده­اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Depositional - diagenetic history and reservoir quality of the Ilam Formation in an oilfield in the Lurestan Province, West of Iran

نویسندگان [English]

  • E. Abaspour 1
  • H. Mehrabi 2
  • H. Rahimpour-Bonab 3
  • A. Zamannejad 4
1
2
3
4
چکیده [English]

The Ilam Formation is one of the important reservoir units in the Zagros area. Integrated sedimentological and petrophysical studies have been used to evaluate its depositional and diagenetic history, sequence stratigraphy and, finally, reservoir quality in an oilfield in the Lurestan area. Facies analysis has resulted in the recognition of 4 microfacies including pelagic mudstone/marl, planktonic foraminifera mudstone/wackestone, microbioclast wackestone to packstone, and oligosteginids planktonic foraminifera wackestone/packstone. Petrophysical logs of two wells A and B (Neutron, Sonic, Gamma-ray, and Resistivity( are used to define lithology, porosity and water saturation in the Ilam Fm. Clean to argillaceous limestone was the main lithology of the Ilam Fm. in studied wells. The formation has microscopic pores (up to 15%) as dominant pore types. Based on the MRGC method, 5 electrofacies have been defined and correlated with core-based microfacies. Finally, six integrated reservoir zones have been differentiated and correlated in a sequence stratigraphic framework.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ilam Formation
  • Reservoir quality
  • facies
  • Electrofacies
  • Reservoir zone
  • Lorestan

مراجع

اسدی­مهماندوستی، ا.، عبدالملکی، س.، قلاوند، ه (۱۳۹۶) ریزرخساره­ها، محیط­رسوبی و دیاژنز سازند ایلام در یکی از میدان­های نفتی دشت آبادان. نشریه رسوب­شناسی کاربردی، دوره ۵، شماره ۹، ص ۲۱-۳۹.
آقانباتی، ع (1383) زمین­شناسی ایران. انتشارات سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 586 ص.
بهرامی­زاده سجادی، ح (1390) ریزرخساره­های میکروسکوپی حوضه رسوبی زاگرس پرمین- نئوژن. انتشارات تک رنگ شرکت ملی نفت ایران، 599 ص.
معینی، م.، رحیم­پوربناب، ح.، توکلی، و.، مرادپور، م.، معدنی­پور، س.، رضاپناه، ح (۱۳۹۳) زون­بندی و تعیین گونه­های سنگی مخزن بنگستان براساس بررسی­های رسوب­شناختی و پتروفیزیکی در میدان سرکان، نشریه رسوب­شناسی کاربردی، دوره ۲، شماره ۴، ص ۵۰-۷۴.
Adabi, M. H., Asadi-Mehmandosti, E (2008) Microfacies and geochemistry of the Ilam Formation in the Tang-E Rashid area, Izeh, SW Iran. J Asian Earth Sci, 33: 267–277.
Ahr, W. M (2008) Geology of carbonate reservoirs. John Wiley and sons, Chichester, p296.
Bagherpour, B., Mehrabi, H., Faghih, A., Vaziri-Moghaddam, H., Omidvar, M (2021) Tectono-eustatic controls on depositional setting and spatial facies distribution of Coniacian–Santonian sequences of the Zagros Basin in Fars area, S. Iran. Marin and petroleum Geology 129.
Bathurst, R. G. C (1975) Carbonate Sediments and their Diagenesis (2nd ed.): Amsterdam, Elsevier, 658 p.
Bordanov, M., L. and Sahabi, F (1971) Geochemical project: Appraisal of Lurestan. Report No. 1182.
Berberian, M., King, G. C. P (1981) Towards the paleogeography and tectonic evolution of Iran. Canadian Journal of the Earth Sciences, 18: 210-265.
Craig, C. L., Marshall, A. L., Sjöström, M., Bauman, A. E., Booth, M. L., Ainsworth, B. E., & Oja, P (2003) International physical activity questionnaire: 12-country.
Canfield. D. E., Raiswell. R (1991) Pyrite formation and fossil preservation. In: Allison, P. A., Briggs, D. E. G., (eds.) Taphonomy: releasing the data locked in the fossil record. Plenum Press, New York, 411-463.
Choquette, P. W., Pray, L. C (1970) Geologic nomenclature and classification of porosity in sedimentary carbonates. AAPG Bulletin, 54: 207-250.
Dunham, R. J (1962) Classification of carbonate rocks according to depositional texture. A.A.P.G, Memoir, 1: 108-121.
Embry, A. F., Johannessen, E. P (1992) T-R sequence stratigraphy, facies analysis and reservoir distribution in the uppermost Triassic-Lower Jurassic succession, western Sverdrup Basin, Arctic Canada.
Ehrenberg, S. N (2006) Porosity destruction in carbonate platforms: Journal of Petroleum Geology, 29: 41-52.
Flugle, E (2004) Microfacies Analysis of Carbonate Rocks: Analysis, Interpretation and Application. springer-Verlage, Berline, 984 p.
Flügel, E (2010) Microfacies of carbonate rocks. Anlysis, Interpretation and Application. New York, springer verlag,1006 pp.
Ghabeishavi, A., Vaziri-Moghaddam, H., Taheri, A (2009) Facies distribution and sequence stratigraphy of the Coniacian–Santonian succession of the Bangestan Palaeo-high in the Bangestan Anticline, SW Iran. Facies, 55: 243–257.
Glenn, C. R., & Arthur, M. A (1990) Anatomy and origin of a Cretaceous phosphorite‐greensand giant, Egypt. Sedimentology, 37(1): 123-154.
Glenn, C. R., Follmi, K. B., RIGGS, S., Baturin, G. N., Grimm, K. A., Trappe, J., ... & Jehl, C (1994) Phosporous and phosphorites: Sedimentology and environments of formation Eclogae Geologicae Helveticae, 87: 3.
Herrison, J. V., Falcon, N. L., & Maling, P. B (1935) The geology of Lurestan from a reconna ssance - ALOC Report No. 490.
Haq, B. U., Al-Qahtani, A. M (2005) Phanerozoic cycles of sea-level change on the Arabian platform. GeoArabia, 2: 127–160.
Husseini, M. I (2000) The Arabian Infracambrian extensional system. Tectonophysics, 148: 93-103.
Hopf, H., Thiel, V., Reitner, J (2001) An Example for Black Shale Development on a Carbonate Platform (Late Triassic, Seefeld, Austria). Facies, 45: 203-210.
Jørgensen, B. B (1977) Bacterial sulfate reduction within reduced micro-niches of oxidised marine sediments. Marine Biology, 41: 7-17.
James, G. A., Wynd, J. G (1965) Stratigraphic nomenclature of Iranian Oil Consortium agreement area. AAPG Bulletin, 49: 2183-2245.
Kent, P. E (1950) Stratigraphic Exploration Surveys in southwest Persia. Forward petro. Conference. GR – 795.
Lucia, F. J (2007) Carbonate Reservoir Characterization. Second Edition, Springer, 336 p.
Motiei, H (1993) Geology of Iran, the Stratigraphy of Zagros (in Farsi). Geol Survey of Iran, Tehran, p. 572.
Mehrabi, H. Rahimpour-Bonab, H. Enayat-Bidgoli, A. Navidtalab, A (2014) Depositional environment and sequence stratigraphy o Upper Cretaceous Ilam Formation in central and southern parts of Dezful Embayment, SW Iran. Carbonates Evaporites, 29: 263-278.
Motiei, H (1993) Stratigraphy of Zagros, Treatise on the Geology of Iran, Iranian, Ministry of Mines and Mestals, Geol, Surv. of Iran with cooperation of Deputy Ministry of Project and Planning, 536p.
Moore, C. H (2001) Porosity Evolution and Diagenesis in a Sequence Stratigraphic Framework (Developments in Sedimentology, 55). New York, Elsevier, 460 p.
Nafarieh, E (2016) Biostratigraphy and micropaleontological study of the Baba Habib Field, Lurestan Province. National Iranian Oil Company, Exploration Directorate, Report, No. 892.
Neumann, N. T., Rausch, T., Leipe, O., Dellwig, Z., Berner and Buttcher, M. E (2005) Intens pyrite formation under low-sulfate conditions in the Achterwasserlagoon, SW Baltic Sea: Geochemica et Cosmochimica Acta, 69(14): 3619-3630.
O’Brein, C. A. E and Law, J (1968) A detailed stratigraphical survey of the Geology of south- west Lurestan. GR-725.
Player, R. A., Hulstrand, R. F. and Ghashghaie, M (1966) The central Lutestan Geological survey, IOOC Report, No. 1103(Unpub).
Sharland, P. R., Archer, R., Casey, D. M., Davies, R. B., Hall, S. H., Heward, A. P., Horbury, A. D., Simmons, M.D (2001) Arabian plate sequence stratigraphy. GeoArabia Spec Publ 2, 371.
Stocklin, J (1968) Structural history and tectonics of Iran; a review. American Association of Petroleum Geologist Bulletin, 52(7): 1229-1258.
Sherkati, S., Letouzey, J (2004) Variation of structural style and basin evolution in the central Zagros (Izeh zone and Dezful Embayment), Iran. Marine and Petroleum Geology, 21: 535-554.
Tucker, M. E. and Wright, V. P (1990) Carbonate Sedimentology. Blackwell, 482p.
Tucker, M. E (2001) Sedimentary Petrology–An Introduction to the Origin of Sedimentary Rocks− Blackwell. Scientific publication. London.
van Buchem, F. S. P., Gaumet, F., Vedrenne, V., Vincent, B (2006) Middle East Cretaceous sequence stratigraphy study, part1- SW Iran. National Iranian Oil Company (NIOC) internal report (unpublished).
Vaziri Mogaddam. H (2002) Biostratigraphic study of the Ilam and Gurpi formations based on planktonic foraminifera in SE of shiraz, Iran. Journal of Sciences, Islamic Republic of Iran, 13(4): 339-356.
Vaziri-Moghaddam, H., Kimiagari, M., Taheri, A (2006) Depositional environment and sequence stratigraphy of the Oligo-Miocene Asmari Formation in SW Iran. Facies, 52: 41-51.
Wynd, J. G (1965) Biofacies of the Iranian Oil Consortium Agreement area: Iranian Oil Operating Companies, Geological and Exploration Division. Report 1082., 89 p.
Williams, G. M (1977) The Chronostratigraphy of Cenomanian to Early Campanian Formation- Lurestan and North Khuzestan, GR- 1259.
Wilmsen, M (2003) Sequence stratigraphy and palaeoceanography of the Cenomanian stage in northern Germany. Cretaceous Research, 24: 525-568.
Ziegler, M (2001) Late Permian to Holocene paleofacies evolution of the Arabian Plate and its hydrocarbon occurrences. GeoArabia, 6: 445–504.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 25 اردیبهشت 1400
  • تاریخ بازنگری: 08 مرداد 1400
  • تاریخ پذیرش: 10 مرداد 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار