مقایسه اثر متقابل کاربری اراضی، شدت بارش و فرسایش در سازندهای گچساران و آغاجاری (مطالعه موردی: حوزه‌های آبخیز مرغا و کوه گچ شهرستان ایذه)

نویسندگان

1 1 استادیار پژوهشی بخش تحقیقات حافظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج

2 استاد دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی دانشگاه تربیت مدرّس، مازندران، نور.

چکیده

نوع استفاده از اراضی یکی از مهمترین روش‌های جلوگیری از فرسایش خاک است. تغییرات کاربری اراضی به دلیل توسعه در حوزه‌های آبخیز امری اجتناب ناپذیر است. در این پژوهش به منظور تعیین اثر متقابل کاربری اراضی، شدت بارش و فرسایش در نهشته‌های سازند های آغاجاری و گچساران، بخشی از حوزه‌های آبخیز مرغا و کوه گچ شهرستان ایذه با مساحت 1609 و 1202 هکتار انتخاب گردید. نمونه‌برداری میزان رواناب، رسوب و میزان نفوذپذیری و شروع آستانه رواناب و فرسایش در هر دو سازند در 13 نقطه و با سه بار تکرار در سه کاربری مرتع و کشاورزی و مسکونی سازندهای آغاجاری و گچساران در شدت‌های مختلف بارش 75/0 و 1 و 25/1 میلی‌متر در دقیقه با استفاده از دستگاه باران‌ساز کامفورست انجام شد. نتایج نشان داد که به طور کلی، در هر دو سازند میزان اثر متقابل کاربری‌های مختلف و شدت بارش وجود تفاوت معنی‌داری را در میزان رواناب، رسوب و میزان نفوذپذیری و شروع رواناب و فرسایش نشان می‌دهند. به طور کلی در سازندهای آغاجاری و گچساران اثر متقابل کاربری اراضی و شدت بارش در همه مولفه‌های فرسایش در هشت مورد و کاربری اراضی در دو مورد و شدت بارش در سه مورد دارای اثر معنی‌داری می‌باشند. بنابراین به طور کلی همه مولفه‌های فرسایش بیشترین تاثیر پذیری را از اثر متقابل کاربری اراضی و شدت بارش می‌پذیرند و کمترین تاثیر پذیری را هم مولفه‌های مختلف فرسایش از کاربری اراضی می‌پذیرند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparison of the interaction effect of land use, precipitation intensity and erosion in Gachsaran and Aghajari formations (Case study: Margha and Kuhe Gach watersheds in Izeh city)

نویسندگان [English]

  • Hamzeh saeediyan 1
  • hamid reza moradi 2
1 1Assistant Professor, Department of Soil Conservation and Watershed Management Research, Kerman Agricultural and Natural Resource Research Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization, Kerman, Iran.
2 professor, Department of watershed management engineering, college of natural resource, Tarbiat modares university, Noor, Iran.
چکیده [English]

Land use is one of the most important methods to prevent soil erosion. Land use changes are inevitable due to development in watersheds. In this study, in order to determine the interaction effect of land use, rainfall intensity and erosion in deposits of Aghajari and Gachsaran formations, a part of Margha and Kuhe Gach watersheds of Izeh city with an area of 1609 and 1202 hectares were selected. A sampling of runoff, sediment, infiltration, and runoff and erosion threshold in both formations was carried out at 13 points with three replicates in range, agriculture and residential land uses of Aghajari and Gachsaran formations at rainfall intensities of 0.75, 1, and 1.25 mm/min using Kamphorst rainfall simulator. The results showed that in both formations, the interaction effect of different land use and rainfall intensity has significant effects on runoff, sediment, and infiltration and runoff and erosion threshold. In general, in Aghajari and Gachsaran formations, the interaction effect of land use and rainfall intensity in all erosion components in eight cases and land use in two cases and rainfall intensity in three cases have significant effect. Therefore, the interaction effect of land use and rainfall intensity has the most effective in erosion components and also land use has the least effect on erosion components.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Rainfall intensity
  • Gachsaran formation
  • Land use
  • Aghajari Formation

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 20 شهریور 1400
  • تاریخ بازنگری: 08 دی 1400
  • تاریخ پذیرش: 11 دی 1400
  • تاریخ اولین انتشار: 11 دی 1400

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار