شواهد پتروگرافی و ژئوشیمیایی تیپ های مختلف دولومیت، بافت و فابریک آن ها در مخزن آسماری، میدان نفتی شادگان

نویسندگان

1 شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب، اهواز، ایران

2 گروه حوضه‌های رسوبی و نفت، دانشکده علوم‌زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

3 استاد گروه زمین‌شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

مخزن آسماری به سن الیگوسن - میوسن در میدان نفتی شادگان از سنگ­آهک و دولوستون­های متخلخل در تناوب با ماسه­سنگ­ها و شیل­ها با ضخامت 400 متر تشکیل شده است. دولومیتی شدن به عنوان مهم­ترین فرآیند دیاژنتیکی، توالی مخزن آسماری را تحت تأثیر قرار داده و در نتیجه نقش اصلی در شکل­گیری ساختار فضاهای منفذی، ظرفیت جریان نهایی و ناهمگنی مخزن آسماری بازی کرده است. انواع تیپ دولومیت­های شناسایی شده براساس ویژگی­های ژئوشیمیایی و بافتی به ویژه اندازه و شکل بلوری عبارتند از: D1: دولومیت بسیار ریزبلور و حفظ کننده فابریک، D2: دولومیت ریز تا متوسط بلور و حفظ کننده فابریک، D3: دولومیت متوسط تا درشت بلور و مخرب فابریک، D4: دولومیت درشت بلور یا زین­اسبی. دو نوع فابریک تحت عنوان دولومیتی شدن انتخاب کننده فابریک و دولومیتی شدن فراگیر در بلورهای دولومیت شناسایی شد. براساس رده­بندی بافتی، 6 بافت شامل بافت ایدیوتوپیک، بافت هیپ­ایدوتوپیک یا ایدیوتاپیکS-، بافت زنوتوپوپیک یا غیرصفحه­ای-A، بافت ایدیوتاپیک C-یا صفحه­ای-C، بافت پورفیروتوپیک و بافت پوئی­کیلوتوپیک برای بلورهای دولومیت شناسایی شد. میانگین تمرکز استرانسیوم در نمونه‌های دولومیتی 483 پی‌پی‌ام و میانگین تمرکز سدیم 1618 پی پی‌ام است که حاکی از مقادیر غنی شده استرانسیوم و سدیم در این نمونه­هاست. مقدار میانگین آهن در نمونه‌های دولومیتی 3111 پی­پی‌ام و میانگین تمرکز منگنز 111 پی‌پی‌ام است. دولومیت­ (D1) با محتوی آهن و منگنز پایین ممکن است طی مراحل اولیه دیاژنز در یک محیط اکسیدان تشکیل شده باشند. مقادیر بالای آهن و منگنز در دولومیت­های D3 و D4 نشان­دهنده ته­نشینی در یک محیط احیایی طی مراحل تدفین کم عمق تا نسبتا عمیق است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Petrographic and geochemical characteristics of different dolomite types, and their textures and fabrics in Asmari reservoir, Shadegan Oil Field

نویسندگان [English]

  • A. Omidpour 1
  • R. Fallah-Bagtash 2
  • S. R. Moussavi-Harami 3
1 National Iranian South Oil Company (NISOC), Ahvaz, Iran
2 Dept., of Sedimentary Basins and Petroleum, Faculty of Earth Sciences, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
3 Prof., Dept., of Geology, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
چکیده [English]

The Oligocene – Miocene Asmari reservoir with 400 meters thickness in the Shadegan Oil Field consists of limestones and porous dolostones associated with sandstones, and shales. Dolomitization, as the most important diagenetic process, affected the Asmari reservoir and thus played a major role in the formation of the pore spaces structure, final flow capacity and heterogeneity of the Asmari reservoir. Dolomite types based on geochemical and textural characteristics, especially crystal size and shape includes: (i) very finely-crystalline, fabric-retentive dolomite (D1), (ii) fine to medium-crystalline, fabric-retentive dolomite (D2); (iii) medium to coarse-crystalline, fabric-destructive dolomite (D3); and (iv) very coarsely-crystalline, non-planar saddle dolomite (D4).Two types of fabric named fabric selective dolomitization and pervasive dolomitization were identified in dolomite crystals. Based on textural classification, 6 different textures including idiotopic, hypidiotopic or (idiotopic-S), xenotopic or non-planar-A (anhedral), idiotopic-C or planar-C (cement), porphyrotopic and poikilotpoic texture for dolomite crystals is identified. The mean concentration of strontium in dolomite samples is 483 ppm and the mean concentration of sodium is 1618 ppm which indicates the enriched amounts of strontium and sodium in these samples. The mean values of iron in dolomite samples are 3111 ppm and the mean concentration of manganese is 111 ppm. Dolomites (D1) with low Fe and Mn content may have formed during the early stages of diagenesis in an oxidizing environment. High amounts of iron and manganese in D3 and D4 dolomites indicate deposition in a reducing environment during shallow to relatively deep burial.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Petrographic studies
  • Fabric-retentive dolomite
  • Fabric-destructive dolomite
  • Oligocene-Miocene
  • Zagros sedimentary basin

مراجع

Adabi, M. H (2009) Multistage dolomitization of the Upper Jurassic Mozduran Formation, Kopeh dagh Basin, NE Iran. Carbonates and Evaporites 24: 16-32. doi.org/10.1007/BF03228054.
Ahmadi, Y., Rahimpour-Bonab, H., Mehrabi, H., Omidpour A (2022) Comparison of sedimentation-diagenesis history of Paleocene-Miocene succession (Jahrom and Asmari formations) in the southern part of Dezful Embayment. Journal of Applied Sedimentology, 10 (20): 26-53. (In Persian). 10.22084/PSJ.2022.25306.1320.
Chen, Y. J., Pirajno, F., Sui, Y. H (2004) Isotope geochemistry of the Tieluping silver-lead deposit, Henan, China: A case study of orogenic silver-dominated deposits and related tectonic setting. Mineralium Deposita, 39: 560-575. doi.org/10.1007/s00126-004-0429-9.
Dickson, J. A. D (1965) Carbonate identification and genesis as revealed by staining. Journal of Sedimentary Research, 36: 491-505.
Fallah-Bagtash, R., Adabi, M. H., Nabawy, B. S., Omidpour, A., Sadeghi, A (2022) Integrated petrophysical and microfacies analyses for a reservoir quality assessment of the Asmari Dolostone sequence in the Khesht Field, SW Iran. Journal of Asian Earth Sciences, 223: 104989. doi.org/10.1016/j.jseaes.2021.104989.
Fallah Bagtash, R., Adabi, M., Sadeghi, A. Omidpour, A (2021) A Study of microfacies and diagenetic processes of the Asmari Formation in Khesht Oil Field with emphasis on reservoir characteristic: a case study from Zagros basin, Fars, SW Iran. Journal of Stratigraphy and Sedimentology Researches, 37(3): 1-34. (In Persian). 20.1001.1.20087888.1400.37.3.2.2.
Fallah-Bagtash, R., Jafarian, A., Husinec, A., Adabi, M. H (2020) Diagenetic stabilization of the upper permian Dalan Formation, Persian Gulf basin. Journal of Asian Earth Sciences, 189: 104-144.
Friedman, G. M (1965) Terminology of crystallization textures and fabrics in sedimentary rocks. Journal of Sedimentary Research, 35: 643-655.
Gregg, J. M., and Sibley, D. F (1984) Epigenetic dolomitization and the origin of xenotopic dolomite texture, Journal of Sedimentary Research, 54: 908-931.
Gregg, J. M., and Shelton, K. L (1990) Dolomitization and dolomite neomorphism in the back reef facies of the Bonneterre and Davis formations (Cambrian), southeastern Missouri. Journal of Sedimentary Research, 60: 549-562.
Herndon, E. M., Havig, J. R., Singer, D. M., McCormick, M. L., Kump, L. R (2018) Manganese and iron geochemistry in sediments underlying the redox-stratified Fayettvile Green Lake: Geochimica et Cosmochimica Acta, 231: 50-63. doi.org/10.1016/j.gca.2018.04.013.
Heydari, E (2008) Tectonics versus eustatic control on super sequences of the Zagros Mountains of Iran: Tectonophysics, 451: 56-70. doi.org/10.1016/j.tecto.2007.11.046.
Kavianpour, S. M., Namdarian, A., Moussavi-Harami, H. R., Mahboubi, A., Omidpour, A., Kadkhodaie, I. A (2013) Identification and differentiation of anhydrite texture in sedimentary facies of the Asmari Formation, Mansouri Oil Field, Dezful Embayment. Iranian Journal of Crystallography and Mineralogy, 21: 343-354. (In Persian).
Khazaie, E., Noorian, Y., Kavianpour, M., Moussavi-Harami, R., Mahboubi, A., Omidpour A (2022) Sedimentological and diagenetic impacts on porosity systems and reservoir heterogeneities of the Oligo-Miocene mixed siliciclastic and carbonate Asmari reservoir in the Mansuri oilfield, SW Iran. Journal of Petroleum Science and Engineering, 213: 110435. doi.org/10.1016/j.petrol.2022.110435.
Mahboubi, A., Nowrouzi, Z., Al-Aasm, I. S., Moussavi-Harami, R., Mahmudy-Gharaei, M. H (2016) Dolomitization of the Silurian Niur Formation, Tabas block, east central Iran: Fluid flow and dolomite evolution. Marine and Petroleum Geology, 77: 791-805. doi.org/10.1016/j.marpetgeo.2016.07.023.
Mazzullo, S. J (1992) Geochemical and neomorphic alteration of dolomite: A review. Carbonates and Evaporites, 7: 21–37. doi.org/10.1007/BF03175390.
Morrow, D. W (1982) Diagenesis 2. Dolomite-part 2 dolomitization models and Ancient dolostones. Geoscience Canada, 9: 95-107.
Mouthereau, F., Lacombe, O., Verges, J (2012) Building the Zagros collisional orogen: timing, strain distribution and the dynamics of Arabia/Eurasia plate convergence. Tectonophysics, 532 (535): 27-60. doi.org/10.1016/j.tecto.2012.01.022.
Mukhopadhyay, J., Chanda, S. K., Fukuoka, M., Chaudhuri, A. K (1996) Deep-water dolomites from the Proterozoic Penganga Group in the Pranhita-Godavari Valley, Andhra Pradesh, India. Journal of Sedimentary Research, 66: 223-230.
Noorian, Y., Moussavi-Harami, R., Hollis, C., Reijmer, J. J., Mahboubi, A., Omidpour, A (2022) Control of climate, sea-level fluctuations and tectonics on the pervasive dolomitization and porosity evolution of the Oligo-Miocene Asmari Formation (Dezful Embayment, SW Iran). Sedimentary Geology, 427: 106048. doi.org/10.1016/j.sedgeo.2021.106048.
Omidpour, A., Fallah-Bagtash, R (2022) Investigation of sedimentary facies and geochemical parameters of the Asmari Formation (Oligocene-Miocene) in the Shadegan Oil Field, Dezful Embayment, SW Iran. Researches in Earth Sciences, 13: 162-188. (In Persian).
Omidpour, A., Mahboubi, A., Fallah-Bagtash, R. (2023a) The role of relative sea-level fluctuations on dolomitization of carbonate reservoirs Case study: Asmari Formation. Journal of Stratigraphy and Sedimentology Researches (In Persian).
Omidpour, A., Mahboubi, A., Moussavi-Harami, R., Rahimpour-Bonab, H (2022) Effects of dolomitization on porosity–Permeability distribution in depositional sequences and its effects on reservoir quality, a case from Asmari Formation, SW Iran. Journal of Petroleum Science and Engineering 109348. doi.org/10.1016/j.petrol.2021.109348.
Omidpour, A., Fallah-Bagtash, R., Rahimpour-Bonab, H., Moussavi-Harami, R., Mahbobi, A (2023b) Dolomitization models and related fluid evolution in the carbonate platform of the Asmari Formation. Researches in Earth Sciences (In Persian). 10.48308/esrj.2023.232397.1186.
Omidpour, A., Moussavi-Harami, R., Mahboubi, A., Rahimpour-Bonab, H (2021) Depositional environment, geochemistry and diagenetic control of the reservoir quality of the Oligo-Miocene Asmari Formation, a carbonate platform in SW Iran. Geological Quarterly, 65.
Sabbagh-Bajestani, M., Mahboubi, A., Al‐Aasm, I., Moussavi‐Harami, R., Nadjafi, M (2018) Multistage dolomitization in the Qal'eh Dokhtar Formation (Middle‐Upper Jurassic), Central Iran: petrographic and geochemical evidence. Geological Journalm, 53: 22-44.
Sharland, P. R., Casey, D. M., Davies, R. B., Simmons, M. D., Sutcliffe, O. E (2004) Arabian plate sequence stratigraphy - revisions to SP2. GeoArabia, 9: 199-214.
Sibley, D. F., and Gregg, J. M (1987) Classification of dolomite rock textures. Journal of Sedimentary Research, 967-975.
Sibley, D. F., Dedoes, R. E., Bartlett, T. R (1987) Kinetics of dolomitization. Geology, 15: 1112-1114.
Warren, J. K (2006) Evaporites: sediments, resources and hydrocarbons. Springer Verlag, 1035.
Zenger, D. H., and Dunham, J. B (1988) Dolomitization of Silurian-Devonian limestones in a deep core (5,350 m), Southeastern New Mexico.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 18 مهر 1402
  • تاریخ بازنگری: 19 آذر 1402
  • تاریخ پذیرش: 25 آذر 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار