ژئوشیمی و خاستگاه ماسه سنگ های سازند آغاجاری در استان خوزستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زمین‌شناسی، دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان، ایران

2 عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران، اهواز، ایران

3 کارشناس‌ارشد زمین‌شناسی، دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان، ایران

چکیده

سازند آغاجاری شامل تناوبی از مارن، ماسه­سنگ و لای­سنگ همراه با رگه­های ژیپسی است که با سن میوسن-پلیوسن به­طورگسترده در جنوب و جنوب­غرب ایران رخنمون دارد. با این وجود، اطلاعات کمی در رابطه با نحوه­ی تشکیل این سازند در دسترس می­باشد. در این پژوهش، خصوصیات سنگ­شناسی و آنالیز ژئوشیمیایی عناصر اصلی ماسه­سنگ­های این سازند به منظور شناسایی خاستگاه و تکتونیک خاستگاه آن در استان خوزستان مد نظر قرار گرفـته است. بـررسی­های سنگ­شـناسی 29 نمونه ماسه­سنـگ ­مشخص کـرد کـه ایـن ماسه­سنگ­ها در رده کالک­لیتایت و ولک­آرنایت قرار دارند. بیش­تر نمونه­ها سیمان کلسیتی دارند؛ بقیه نمونه­ها بدون سیمان و یا سیمان ژیپسی هستند. از سوی دیگر، دیاگرام­های تفکیک خاستگاه نشان می­دهند که این ماسه­سنگ­ها دارای خاستگاه رسوبی – کوارتزی هستند و از کوهزایی چرخه مجدد مشتق شده­اند. آنالیز ژئوشیمیایی عناصر اصلی برای این ماسه­سنگ­ها موید آن است که ترکیب شیمیایی آن­ها لیت­آرنایت، ماسه­سنگ آهن­دار و نیز گری­وک می­باشند. هم­چنین، ترسیم داده­های ژئوشیمی عناصر اصلی بر روی نمودارهای تفکیک جایگاه تکتونیکی حوضه­ی رسوبی، نشان دهنده ته­نشینی این ماسه­سنگ در یک حاشیه فعال قاره­ای است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The geochemistry and provenance of Aghajari sandstones in Khouzestan province

نویسندگان [English]

  • M.H. Ghobadi 1
  • B. Rafiei 1
  • M. Heydari 1
  • S. Mousavi 2
  • M. Sfandiari 3
چکیده [English]

The Aghajari formation alternates sandstone, marl, and siltstones with gypsum veins. The formation is a wide outcrop in the southern and southwestern parts of Iran, and dates from the Miocene to Pliocene. However, very little information is available on the nature of the genesis of this formation. In this study, petrographical properties and major element geochemistry of sandstones from the formation in Khuzestan province were performed to identify the provenance and tectonic setting of these rocks. Petrographic examinations of 29 sandstone samples revealed that these sandstones are calclithites and volcarenites. Five of the studied rocks samples are grain-supported. One sample has gypsum cement, and the others have calcite cement. Moreover, discriminant plots showed that the provenance of the sandstones is sedimentary quartz that is derived from recycled orogeny. The major element geochemistry analysis demonstrated that the chemical compositions of the rocks are litharenite, ferrous sandstones, as well as greywacke. Moreover, projecting the major element geochemistry data on tectonic setting discrimination plots indicated that the sandstones had been deposited in an active continental margin.

کلیدواژه‌ها [English]

  • sandstones
  • Aghajari Formation
  • Geochemistry
  • tectonic setting
  • Khouzestan province