بررسی پتانسیل رسوب دهی حوضه های آبخیز خور و سفیدارک (هشتگرد، کرج) با نگرشی ویژه به اختلاف میان دو مدل EPM و MPSIAC

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زمین‌شناسی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران

2 کارشناس ارشد، دانشگاه آی تی سی، هلند

3 دانشجوی دکترا، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، ایران

چکیده

امروزه فرآیندهای فرسایش و رسوب­گذاری در علومی چون زمین‌شناسی، جغرافیای طبیعی و آبخیزداری مورد بررسی قرار می­گیرد. حفاظت از خاک از دید پیشگیری از فرسایش خاک و از بین رفتن زمین­های حاصل­خیز و پیشگیری از پُرشدن زود هنگام سدهای مخزنی دو مسئله بسیار مهمی است که در این گونه پژوهش­ها مورد توجه است. به همین دلیل، میزان فرسایش، برآورد تولید رسوب سالیانه و رسوب­دهی حوضه­های آبریز، با به­کارگیری مدل­های تجربی، مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. در این پژوهش، حوضه­های آبخیز خور و سفیدارک در حوضه آبخیز رودخانه کُردان (استان البرز) به عنوان مطالعه موردی برگزیده شده است. هدف این پروژه، برآورد تولید رسوب سالیانه در حوضه­های یادشده با استفاده از مدل­هایEPM  و MPSIAC، و مقایسه آن­ها است. در این راستا، پس از بررسی­های میدانی، در هر یک از زیرحوضه­ها با بهره­گیری از نقشه­های سنگ­شناسی، خاک­شناسی، پوشش گیاهی اطلاعات تلفیق شدند. سپس جدول­های مربوطه برای محاسبه کمّی هر یک از عوامل به منظور بررسی فرسایش به روش MPSIAC تهیه و در پایان با به­کارگیری روش EPM رده­بندی شدت فرسایش آن انجام گرفـت. میانگیـن رسوب ویژه در 7 زیرحوضه منطـقه در دو مدلMPSIAC  وEPM  28/3 و 99/1 متر مکعب بر هکتار در سال (به ترتیب) و میانگـین فرسایـش ویژه در این دو مدل 05/11 و 93/3 متر مکعب بر هکـتار در سال می­باشد. در هر دو روش بیش­ترین میزان تولید رسوب مربوط به سازندهای زاگون و شمشک است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Study of sediment yield potential of Khor and Sefidarak basins with special reference to the difference between EPM and MPSIAC models, Hashtgerd, Karaj

نویسندگان [English]

  • P. Ghazanfari 1
  • S. Youneszadeh Jalili 2
  • Sh. Gholipouri 3
چکیده [English]

Nowadays, erosionand sedimentation processes are studied in the sciences such as geology, natural geography and watershed management. Soil conservation and prevention of rapid filling of reservoir dam are very important problems. Accordingly, rate of erosion, estimation of annual sediment production and sediment yield of catchment basin using experimental models are intriguing for researchers. In this research, Khor and Sefidarak watershed basin in Alborz provenance are selected as case studies. The purpose of this project is to estimate the annual delivery sediment in these basins, using EPM and MPSIAC models, and make comparisons between them. In this relation, after field surveying, lithology, soil, vegetation cover and other maps, for each subbasin were used and carried out the compilation of all information. Corresponding tables were prepared for quantitative calculation of each parameter for study of erosion using MPSIAC model and classification of erosion intensity was carried out using EPM model. Average specific sediment yield for the seven basins in two models MPSIAC and EPM is 3.28 and 1.99 cubic meters per hectare per year (respectively) and Average specific erosion in these two models MPSIAC and EPM is 11.05 and 3.93 cubic meters per hectare per year.

کلیدواژه‌ها [English]

  • sediment yield potential
  • Khor and Sefidarak
  • EPM
  • MPSIAC