ارزیابی ژئوشیمی آلی سازند امیران در برش تاقدیس امیران (جنوب باختر لرستان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه زمین شناسی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد رسوب شناسی و سنگ شناسی رسوبی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

3 استادیار، گروه زمین شناسی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران

چکیده

سازند امیران به سن ماستریشتین- پالئوسن در حوضه رسوبی زاگرس نهشته شده است. بخش زیادی از توالی این سازند در جنوب باختر لرستان را رخساره­های ریز دانه شیلی (با رنگ خاکستری تیره و سبز زیتونی) تشکیل می­دهد. از آنجا که این رخساره­ها در محیط رسوبی ژرف انباشته شده­اند احتمال وجود مقدار قابل­ملاحظه­ای ماده آلی در آن وجود دارد. هدف از این مطالعه بررسی توان هیدروکربور­زایی، نوع کروژن، بلوغ حرارتی و شناخت شرایط رسوب­گذاری سازند امیران در جنوب باختر لرستان می­باشد. بدین منظور برش سطحی سازند امیران در یال شمالی تاقدیس امیران مورد بررسی قرارگرفت و تعداد 52 نمونه گردآوری گردید که از بین آن­ها تعداد 12 نمونه از رخساره‌های ریزدانه (شیلی) و تیره رنگ انتخاب و توسط دستگاه راک­- ایول 3 در پژوهشگاه صنعت نفت مورد آنالیز قرار گرفتند. نتایج آنالیز ژئوشیمیایی نشان می­دهد که 55 درصد از نمونه­ها مقدار TOC کم­تر از 5/0 درصد وزنی دارند و با توجه به شاخص­هایی مانند S1، S2، S1+S2 سازند امیران توان تولید هیدروکربن ضعیفی دارد. نتایج هم‌چنین نشان می­دهد که بیش­ترکروژن­های سازند امیران از نوع III و IV است. در عین‌حال نمودار HI در برابر Tmax و هم­چنینPI  در برابر  Tmaxنشان می­دهد که 73 درصد از نمونه­ها با رسیدن به مرحله کاتاژنـز رسیدگی دمایی را پشت سر نهادند. بر اساس نمودار جونز رخساره­های آلی سازند امیران بسیار گوناگون (,BCCD و D) است. پراکندگی نمونه­ها، نشانه درهم شدن ماده آلی دریایی با قاره‌ای می‌باشد. بر این اساس بیش­تر مواد آلی سازند امیران از خشکی وارد حوضه شده­اند و با رسوب در محدوده آب بستر اکسیژن­دار، در شرایط افت نسبی سطح آب دریا صورت گرفته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Organic geochemistry of the Amiran Formation in the Amiran anticline, SW of Lorestan

نویسندگان [English]

  • H Mohseni 1
  • M Toulabi 2
  • B Yosefi Yeganeh 3
  • S Khodabakhsh 1
چکیده [English]

The Amiran Fm. (Mastrichtian- Paleocene in age) was deposited in the Zagros basin. This Fm. Comprises variegated shale beds in the Lorestan province. As presumably the majority of the formation was deposited in a deep marine environment, it is expected to find organic-rich facies within fine- grained facies of the Amiran. Fm. Hence, attempts were made to evaluate hydrocarbon potential of the Am. Fm. in this region. For this purpose, an outcrop of the Amiran Fm. in northern flank of the Amiran anticline was investigated and 52 samples were collected, of which12 samples, particularly of dark color fine-grained facies were selected for geochemical analysis. These samples were analyzed by Rock-Eval Pyrolysis type III in Research Instituteof Petroleum Industry (RIPI). Geochemical analysis revealed that TOC content of the 55% samples is less than 0.5 Wt %.Other parameters such as S1, S2, S1 + S2 suggest weak hydrocarbon production. Results also revealed that the Amiran Fm. predominatly copmrises kerogen types III and IV. The HI vs. Tmax cross-plot and PI vs. Tmax show that 73% of the samples fall in catagenesis stage. According to Jone’s diagram, the Amiran Fm. represents various organic facies including (BC, CD and D). Various organic facies may imply mixing of land-derived OM with autochthonous OM during turbidity currents, which intermittently occurred within the basin. Hence, we purpose that organic facies of the Amiran Fm. were deposited in oxic to suboxic conditions during relative see- level fall.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Amiran Fm
  • Rock-Eval Pyrolysis
  • hydrocarbon potential
  • Lorestan