پالینوستراتیگرافی و محیط رسوبی دیرینه سازند دلیچای در برش چینه شناسی پل دختر، البرز مرکزی

نویسندگان

1 گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین

2 دانشکده زمین‌شناسی، پردیس‌علوم، دانشگاه تهران، تهران

چکیده

پالینومورف­های متنوعی با حفظ­شدگی نسبتا خوب، شامل میوسپورها (اسپور و پولن­ها)، سیست داینوفلاژله­ها، اسکلوکودونت­ها، پوسته داخلی فرامینیفرها و آکریتارک­ها در رسوبات سازند دلیچای در برش چینه­شناسی پل­دختر در البرز مرکزی وجود دارد. بر اساس گسترش چینه­شناسی داینوسیست­ها در نهشته­های مذکور پالینوزون­های Cribroperidinium crispum Total Range Biozone (باژوسین پسین)، Dichadogonyaulax sellwoodii Interval Biozone (باتونین - کالووین پیشین)، Ctenidodinum continuum Interval Biozone (کالووین پیشین - میانی)، و Subzone a (باتونین پیشین – مـیانی) معرفی شده­اند. وجـود داینوفلاژله­های شاخص باژوسین پسین مانند Cribroperidinium crispum, Meiourogonyaulax valensiiو حضور Carpatodinium predae  (با بازه زمانی باتونین پیشین - میانی)، و Ctenidodinium combazii (با گسترش چینه­شناسی باتونین - کالووین پیشین) در برش چینه­شناسی مورد مطالعه، سن باژوسین پسین - کالووین را برای رسوبات سازند دلیچای پیشنهاد می­کند. نسبت عناصر پالینولوژی و پالینوفاسیس در نهشته­های مورد مطالعه، حاکی از آن است که این رسوبات در محیط دیرینه دریایی کم اکسیژن با نرخ رسوب­گذاری پایین، که گاهی شاهد پایین آمدن نسبی سطح آب حوضه رسوب­گذاری بوده، تشکیل شده­اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Palynostratigraphy and paleoenvironmental interpretation of the Dalichai Formation, at the Pol Dokhtar stratigraphic section, central Alborz

نویسندگان [English]

  • A. Dehbozorgi 1
  • F. Hashemi – Yazdi 2
  • F. Sajjadi Hazaveh 2
چکیده [English]

Diverse and well-preserved palynofloras dominated, by land-derived palynomorphs (miospores) in association with marine entities such as dinoflagellate cysts, scolecodonts, foraminiferal test linings, and acritarchs (sensu lato) occur in surface samples of the Dalichai Formation, at the Pol Dokhtar stratigraphic section, central Alborz. Stratigraphic distribution of the dinocysts at the Pol Dokhtar stratigraphic section lead to the introduction of three successive biozones i.e., Cribroperidinium crispum Total Range Biozone (late Bajocian), Dichadogonyaulax sellwoodii Interval Biozone(Bathonian to early Callovian), Ctenididinium continuum Interval Biozone (early to middle Callovian) and Subzone a (early to middle Bathonian). Furthermore, presence of such index late Bajocian species of dinoflagellate cysts as Meiourogonyaulax valensii,Cribroperidinium crispumin association withCarpatodinium predae(early to middle Bathonian) and Ctenidodinium combazii (Bathonian to early Callovian) suggests a Middle Jurassic (late Bajocian - Callovian) age for the host strata. Quantitative analysis of the palynological and palynofacies elements indicates low sedimentation rate in a relatively deep, low-oxygenated marine environment with decrease of the depth.

کلیدواژه‌ها [English]

  • palynomorph
  • palynostratigraphy
  • Dalichai Formation
  • Middle Jurassic
  • Central Alborz

مراجع

آقانباتی، ع (1377) چینه­شناسی ژوراسیک ایران. جلد اول و دوم، انتشارات سازمان زمین­شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 746 ص.
ابرقانی، آ.، آدابی، م. ح (1379) استفاده از شواهد ژئوشیمیایی (عناصر فرعی و ایزوتوپ­های اکسیژن و کربن) برای شناخت کانی­شناسی اولیه سازندهای دلیچای و لار در شمال­غرب مراغه، فشرده مقالات چهارمین همایش انجمن زمین­شناسی ایران، دانشگاه تبریز، صفحه 164 تا 165.
ده­بزرگی، ا (1392) پالینولوژی و پالئواکولوژی ژوراسیک میانی (سازندهای دلیچای و بغمشاه) در شرق سمنان، منطقه جام، رساله دکتری، دانشگاه تهران.
سجادی­هزاوه، ف و سمیه درمنکی فراهانی، س (1396) پالینوستراتیگرافی و پالئواکولوژی نهشته­های ژوراسیک میانی در جنوب­شرقی مراغه، بر اساس پالینومورف­های خشکی. مجله پژوهش­های چینه­نگاری و رسوب­شناسی شماره 67، صفحه 41 تا 64.
شهرابی، م (1373) شرح نقشه زمین­شناسی چهار گوش ارومیه، مقیاس 1:250000، سازمان زمین­شناسی و اکتشافات معدنی کشور، شماره B3، 90 ص.
نویدی­ایزد، ن (1392) پالینوستراتیگرافی سازند دلیچای در برش دیکتاش، شمال­شرق سمنان، پـایـان­نامه کارشناسی­ارشد، دانشگاه تهران.
نیک­نهاد، م (1386) مطالعه چینه­شناسی و فسیل­شناسی سازند دلیچای در جنوب­خاوری مراغه (البرز باختری) با توجه ویژه به فون آمونیتی، پایان­نامه کارشناسی­ارشد، پژوهشکده علوم­زمین، سازمان زمین­شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
هاشمی­یزدی، ف (1394) پالینولوژی و پالئواکولوژی سازند دلیچای در حوضه البرز مرکزی-شرقی و سازند هجدک در شرق ایران مرکزی، رساله دکتری، دانشگاه تهران.
Allenbach, P (1966) Geologie und petrographie des Damavand und seiner Umgebung (Zentral-Elburz), Iran. Geologisches Institute der Eidgenosischen Technischen Hochschule und der Universitat Zürich, 63: 144pp.
Annelles, R. N., Arthurton, R. S., Bazley, R. A. & Davies, R. G (1975) Explanatory text of the Qazvin and Rasht Quadrangles Map, 1:250000; Geological Survey of Iran, Quadrangles E3, E4: 1-94.
Batten, D. J (1996) Upper Jurassic and Cretaceous miospores. Chapter 26A, Palynofacies and palaeoenvironmental interpretation. In: Jansonius, J. and McGregor, D. C. (eds.): Palynology: Principles and Application, American Association Stratigraphic Palynologists Foundation, 3: 1011-1064.
Batten, D. J. & Koppelhus, E. B (1996) Biostratigraphic significance of uppermost Triassic and Jurassic miospores in northwest Europe.  Chapter 20, Mesozoic-Tertiary spores and pollen. In: Jansonius, J. and McGregor, D.C. (eds.): Palynology: principles and applications. American Association of Stratigraphic Palynologists Foundation, 2: 795-806.
Beisel A. L., Zanin Yu. N., Zamirailova A. G., Ilyina V. I., Lebedeva N. K., Levchuk L. K., Levchuk M. A., Meledina S. V., Nikitenko B. L., Shurygin B. N. & Yan P. A (2002) Reference section for the Upper Jurassic and Callovian in Northern West Siberia. Russian Geol. Geophys, 43(9): 763-777.
Bombardiere, L. & Gorin, G. E (2000) Stratigraphical and lateral distribution of sedimentary organic matter in Upper Jurassic carbonates of SE France. Sedimentary Geology, 132: 177-203.
Carvalho, M. A., Mendonca Filho, J. G. & Menezes, T. R (2006) Paleoenvironmental reconstruction based on palynofacies analysis of the Aptain-Albian succession of the Sergipe Basin, North eastern Brazil, Marin Micropaleontology, 59: 56-81.
Combaz, A (1964) Les palynofaciès. Revue de Micropaléontologie, 7: 205-218.
Dehbozorgi, A. Sajjadi F. & Hashemi, H (2013) Middle Jurassic palynomorphs of the Dalichai Formation, central Alborz Ranges, northeastern Iran: Paleoecological inferences. Science China Earth Sciences, 56: 2107-2115.
Ghasemi-Nejad, E., Sabbaghiyan, H. & Mosaddegh, H (2012) Paleobiogeographic implications of late Bajocian-late Callovian (Middle Jurassic) dinoflagellate cysts from the Central Alborz Mountain, northern Iran. Journal of Asian Earth Sciences, 43: 1-10.
Ibrahim, M. I. A., Kholeif, S. E. & Al-Saad, H (2003) Dinoflagellate cyst biostratigraphy and paleoenvironment of the Lower-Middle Jurassic succession of Qatar, Arabian (Persian) Gulf. Revista Española de Micropaleontología, 35(2): 171-194.
 Mafi, A., Ghasemi-Nejad, E., Ashouri, A. & Vahidi-Nia, M (2013) Dinoflagellate cysts from the Upper Bajocian-Lower Oxfordian of the Dalichai Formation in Binalud Mountains (NE Iran): their biostratigraphical and biogeographical significance. Arabian Journal of Geosciences, 6 (127): 1-12.
Mahmoud, M. S. & Moawad, A. M. M (2000) Jurassic-Cretaceous (Bathonian to Cenomanian) palynology and stratigraphy of the West Tiba-1 borehole, northern Western Desert, Egypt. Journal of African Earth Sciences, 30 (2): 401-416.
Mantle, D. J., & Riding, J. B (2012) Palynology of the Middle Jurassic (Bajocian-Bathonian) Wanaea verrucosa dinoflagellate cyst zone of the North West Shelf of Australia. Review of Palaeobotany and Palynology, 180: 41-78.
Mao, Sh. & Bian, L (2000) Middle Jurassic dinoflagellate cysts from Qiangtong, northern Tibet. Geoscience, (Journal of the Graduate School, University of Geosciences, China) 14(2): 115-122.
Nabavi, M. H. & Seyed-Emami, K (1977) Sinemurian ammonites from the Shemshak Formation of North Iran (Semnan area, Alborz). Neues Jahrbuch für und Geologie Palaeontologie, Abhandlungen 153 (1): 70-85.
Phipps, D., & Playford, G (1984) Laboratory techniques for extraction of palynomorphs from sediments. Department of Geology, University of Queensland, Papers, 11(1): 1-23.
Poulsen, N. E. & Riding, J. B (2003) The Jurassic dinoflagellate cyst zonation of Subboreal Northwest Europe. In: Ineson, J.R. and Surlyk, F. (eds.). The Jurassic of Denmark and Greenland. Geological Survey of Denmark and Greenland Bulletin, 1: 115-144.
Riding, J. B. & Thomas, J. E (1992) Dinoflagellate cysts of the Jurassic System. In: Powell, A. J. (ed.), A stratigraphic index of dinoflagellate cysts.British Micropalaeontological Society Publications Series. Chapman and Hall, London: 7-97.
Seyed-Emami, K., Schairer, G. & Bolourchi, M. H (1985) Ammoniten aus der unteren Dalichy - Formation (oberes Bajocium bis unteres Bathonium) der Umgebung von Abe - Garm (Avaj, NW - Zentraliran), Zitteliana, 12: 57-85.
Seyed-Emami, K., Schairer, G. & Alavi-Naini, M (1989) Ammoniten aus der unteren Dalichy - Formation (Unterbathon) ostlich von Semnan (SE - Alborz, Iran). Muncher Geowiss. Abhandlungen, A, 15: 79-91.
Seyed-Emami, K., Schairer, G. & Zeiss, A (1995) Ammoniten aus der Dalichai - Formation (Mittlerer bis Oberer Jura) und der Lar - Formation (Oberer Jura) N Emamzadeh - Hashem (Zentralalborz, Nordirn). Mitteilungen der Bayerische Staatssammlung für Paläontologie und Historiche Geologie, 35: 39-52.
Seyed-Emami, K., Schairer, G. & Alavi-Naini, M (1996) Ammoniten aus dem oberen Bajoc (Mittlerer Jura) des SE-Koppeh dagh und SEAlborz (NE-Iran).
Seyed-Emami, K., Fürisch, F. T., Wilmsen, M., Majidifard, M.R. & Skekarifard, A (2008) Lower and Middle Jurassic ammonoids of the Shemshak Group in Alborz, Iran and their palaeobiogeographical and biostratigraphical importance. Acta Palaeontologica Polonica, 53(2): 237-260.
Smelror, M., Århus, N., Meléndez, G. L. M., Lardies, M. D (1991) A reconnaissance study of Bathonian to Oxfordian (Jurassic) dinoflagellates and acritarchs from the Zaragoza region (NE Spain) and Figueira da Foz (Portugal). Revista Española de Micropaleontología 23, 47-82.
Smelror, M (1993) Biogeography of Bathonian to Oxfordian (Jurassic) dinoflagellates: arctic, NW Europe and circum Mediterranean regions. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 102: 121-160.
Steiger, R (1966) Die Geologie der West-Firuzkuh-Area (Zentral Elburz/Iran). Geologisches Institute der Eidgenosischen Technischen Hochschule und der Universitat Zürich, 68: 1-145.
Stöcklin, J., Nabavi, M., & Samimi, M (1965) Geology and mineral resources of the Soltanieh Mountains (North West Iran). Geological Survey of Iran, Report No. 2: 47 pp.
Stöcklin, J. & Setudehnia, A (1991) Stratigraphic Lexicon of Iran. Part I, Central, North and East Iran. Geological Survey of Iran, Report No. 18: 338 pp.
Sussli, P. E (1976) The geology of the lower Haraz Valley Area. Centeral Alborz, Iran. Geological Survey of Iran. Report No. 38: 1-118.
Thierry, J (2000) Middle Callovian (157-155 Ma). In: Dercourt, J., Gaetani, M., et al. (eds), Atlas Peri - Tethys, Palaeogeographical Maps. CCGM/CGMW, Paris: 1-97.
Traverse, A (2007) Paleopalynology. 2nd ed. Springer, Dordrecht, Netherlands: 813 pp.
Tyson, R. V (1993) Palynofacies analysis. In: Jenkins D. G. (ed.), Applied Micropaleontology, Kluwer Academic Publishers, Dordrecht: 153-172.
Tyson, R. V (1995) Sedimentary organic matter; organic facies and palynofacies. Chapman and Hall, London: 615 pp.
van der Zwan, C. J (1990) Palynostratigraphy and Palynofacies reconstruction of the Upper Jurassic to lowermost Cretaceous of the Draugen Field, offshore Mid Norway. Review of Palaeobotany and Palynology, 62: 157-186.
van Waveren, I. & Visscher, H (1994) Analysis of the composition and selective preservation of organic matter in surficial deep-sea sediment form a high-productivity area (Banda Sea, Indonesia). Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeocology, 112: 85-111.
Wilmsen, M., Fürsich, F. T., Seyed-Emami, K. & Majidifard, M. R (2009) An overview of the stratigraphy and facies development of the Jurassic System on the Tabas Block, east - central Iran. Geological Society London. Special Publication, 312: 323-343.
Wilmsen, M., Fürsich, F. T., Seyed-Emami, K., Majidifard, M. R. & Zamani-Pedram, M (2010) Facies analysis of a large-scale Jurassic shelf-lagoon: the Kamar-e-Mehdi Formation of east-central Iran. Facies, 56: 59-87.
Woollam, R. & Riding, J. B (1983) Dinoflagellate cyst zonation of the English Jurassic. Institute of Geological Sciences, Report No. 83/2, 42 p.
Zobaa, M. K., El Beialy, S. Y, El-Sheikh, H. A., & El-Beshtawy, M. K (2013) Jurassic- Cretaceous palynomorphs, palynofacies, and petroleum potential of the Sharib - 1X and Ghoroud - 1X wells, north Western Desert, Egypt. Journal of African Earth Sciences, 78: 51-65.
Zonneveld, K. A. F., Versteegh, G. J. M. & Lange, G. J (1997) Preservation of organic-walled dinoflagellate cysts in different oxygen regimes: a 10000 year natural experiment. Marine Micropaleontology, 29: 393-405.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 25 فروردین 1396
  • تاریخ پذیرش: 12 تیر 1397

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار