تاثیرات محیط رسوبی و فرایندهای دیاژنزی بر کیفیت مخزنی سازند آسماری در میدان قلعه‌نار، فروافتادگی دزفول

نویسندگان

1 دانشکده زمین‌شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران، تهران

2 گروه زمین‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران

چکیده

سازند آسماری، به سن الیگومیوسن سنگ مخزن کربناتی شناخته شده در دنیا و اصلی‌ترین سنگ مخزن هیدروکربوری در ایران است که عمده‌ی تولید نفت در فروافتادگی دزفول از این سازند صورت می­گیرد. در این مطالعه به منظور درک عوامل کنترل کننده کیفیت مخزنی این سازند مطالعات تفصیلی پتروگرافی در میدان نفتی قلعه نار صورت گرفته است. این سازند در میدان قلعه‌نار از رخساره‌های دانه‌پشتیبان بیوکلستی-پلوئیدی (فرامینفری-جلبکی) تشکیل شده و بر اساس مطالعات انجام شده بر روی 800 مقطع نازک میکروسکوپی تهیه شده از مغزه­ها و خرده حفاری در این میدان 9 رخساره رسوبی شناسایی شده است. این ریزرخساره‌ها مربوط به بخش‌های لاگونی، پشته‌های زیرآّبی، سکو نومولیتی و بخش­های دریای باز بوده که در رمپ کربناته کم شیب نهشته‌ شده‌اند. نتایج این مطالعه نشان داد که گسترش فرایندهای دیاژنزی انحلال و دولومیتی شدن مرتبط با ریز رخساره­های دانه­پشتیبان پشـته­های زیر آبی و سـدهای نومـولیتی می­باشد. انحلال به همراه دولومیتی شدن از عوامل افزایش دهنده کیفیت مخزن و سیمانی شدن و تراکم مهم­ترین عوامل کاهش کیفیت مخزنی در سازند آسماری هستند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effects of depositional environment and diagenetic processes on reservoir quality of Asmari Formation, in Ghale Naar oil field, Dezful Embayment

نویسندگان [English]

  • H. Rahimpour-Bonab 1
  • A. salmani 2
  • M. ranjbaran 1
  • S. M. Alali 2
چکیده [English]

Asmari Formation (Oligocene - Miocene) is the most famous carbonate reservoir that ever known in the world. It is the main hydrocarbon reservoir in Iran and also the major oil production in Dezful Embayment. In this study, in order to understand the reservoir quality controlling factors of this Formation, detailed petrography studies were carried out in Ghale Naar oil field. This formation in the Ghal’e Naar oil field is composed of grain-supported bioclastic-pelloidal (foraminiferal-algal) faciese and nine sedimentary facies have been identified based on eight hundred microscopic thin section studies from core and cutting samples in this oil field. These facies are related to the lagoon, shoal, nummulitic bank and open marine sub- environments of a homoclinal ramp carbonate system. The results of this study showed that the diagenetic processes like dissolution and dolomitization are related to the grain supported shoal microfacies and nummulitic shoal. Dissolution along with dolomitization are factors that increase reservoir quality and cementation and compaction are the most important factors in reducing the quality of reservoir in Asmari Formation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Asmari Formation
  • facies
  • diagenesis reservoir quality
  • Ghale Naar oil field
آقانباتی، ع (1383) زمین­شناسی ایران، انتشارات سازمان زمین­شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 586 ص.
آورجانی، ش.، محبوبی، ا.، موسوی­حرمی، ر (1390) ریزرخساره، محیط‌های رسوبی و چینه‌نگاری سکانسی رسوبات الیگو-میوسن (سازند آسماری) در میدان نفتی کوپال، فصلنامة زمین­شناسی ایران، صفحات 45 تا 60.
آورجانی، ش.، همت، م.، سبکرو، م.، صادقی، ر.، طاهری، م (1391) توصیف مغزه‌ها، چینه‌نگاری زیستی، رخساره‌ها، محیط­رسوبی، چینه‌نگاری سکانسی و دیاژنز سازند آسماری در میدان نفتی مارون، گزارش شمارة پ-7489، شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب، 85 ص.
بهرامی، ف، موسوی­حرمی، س. ر، خانه­باد، م، محمودی­قرائی، م. ح، صادقی، ر. ا (1393) رخساره­ها، محیط­رسوبی و عملکرد فرایندهای دیاژنزی موثر بر کیفیت مخزنی سازند آسماری در میدان نفتی رامین، دوفصلنامه رسوب­شناسی کاربردی، جلد 2، شماره 4، ص. 16-36.
رحیم‌پور بناب، ح (1384) سنگ‌شناسی کربناته: ارتباط دیاژنز و تکامل تخلخل، انتشارات دانشگاه تهران، ٤٨٧ ص.
سراج، م (1384) تحلیل ساختاری مقدماتی میادین نفتی مناطق نفت­خیز جنوب محدودة دزفول شمالی. (گزارش منتشر نشده شمارة پ-5613)، 2609ص.
سلمانی، ع.، رحیم­پور بناب، ح.، رنجبران، م.، آل­علی، م (1395) بررسی تاثیر دولومیت­ها بر کیفیت مخزنی سازند آسماری، میدان نفت­سفید، سی و پنجمین گردهمایی ملی علوم­زمین، تهران.
سلمانی، ع.، رحیم­پور بناب، ح.، رنجبران، م.، آل­علی، م (1395) بررسی گسترش رخساره­­ها و فرایندهای دیاژنز و تاثیر آن بر کیفیت مخزنی سازند آسماری، سومین همایش بین­اللملی نفت، گاز و پتروشیمی، تهران، دانشگاه شهید بهشتی تهران.
عظیمی، م (1392) بررسی دیاژنز و کیفیت مخزنی سازند آسماری در مـیدان نفتی قلعه­نار، پـایـان­نامـه کارشناسی­ارشد، دانشگاه تهران. 180 ص.
محمدیان، ر، و آرین، م (1389) تحلیل شکستگی­های مخزن آسماری میدان نفتی مارون، نشریه علوم­زمین، سال بیستم، شماره 78، ص 87 تا 96.
مطیعی، ه (1374) زمین­شناسی ایران، زمین­شناسی نفت زاگرس جلد 1، انتشارات سازمان زمین­شناسی کشور، 589 ص.
نادرپور، ز.، محسنی، ح.، حیدری، خ.، خدابخش، س (1386) مطالعه پتروگرافی دولومیت­های سازند آسماری در میدان نفتی هفتکل (جنوب­غربی ایران)، پانزدهمین همایش انجمن بلورشناسی و کانی­شناسی ایران، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد.
نورایی­نژاد، خ.، امیری­بختیار، ح.، محمدیان، ر.، ساعدی، ق (1390) تعیین غیرمستقیم گسترش شکستگی‌ها در مخزن آسماری میدان مارون، مجلة اکتشاف و تولید، شمارة 80، صفحات 52 تا 56.
Adams, T. D. and Bourgeois, F (1967) Asmari biostratigraphy, Iranian Oil Operating Companies, Geological and Exploration Division, Report no. 1074 (unpublished).
Ahr, W. A (2007) Geology of Carbonate Reservoirs, Wiley Publication, 270 p.
Al-Aasm, I. S., Ghazban, F. and Ranjbaran. M (2009) Dolomitization and related fluid evolution in the Oligocene – Miocene Asmari Formation, Gachsaran Area, SW Iran: petrographic and isotopic evidence, Journal of Petroleum Geology, 32 (3): 287-304.
Allahkarampour Dill, M., Seyrafian, A. and Vaziri-Moghaddam, H (2010) Asmari Formation, north of the Gachsaran (Dill anticline), southwest Iran: facies analysis, depositional environments and sequence stratigraphy, Carbonates and Evaporates, 25: 145-160.
Amirshahkarami, M (2008) Distribution of miogypsinoides in the Zagros Basin, in southwest Iran. Hist Biol, 20: 175–184.
Amirshahkarami, M., Vaziri-Moghaddam, H. and Taheri, A (2007) a-Paleoenvironmental model and sequence stratigraphy of the Asmari Formation in southwest Iran, Hist Biol, 19 (2): 173-13.
Amirshahkarami, M., Vaziri-Moghaddam, H. and Taheri, A (2007) b-Sedimentary facies and sequence stratigraphy of the Asmari Formation at Chaman-Bolbol, Zagros Basin, Iran, Journal of Asian Earth Sciences, 29: 947-959.
Aqrawi, A. A. M., Keramati, M., Ehrenberg, S. N., Pickard, N., Moallemi, A., Svånå, T., Darke G., Dickson, J. A. D. and Oxtoby, A (2006) Origin of dolomite in the Asmari Formation (Oligocene-lower Miocene), Dezful Embayment, SW Iran, Journal of Petroleum Geology, 29: 381–402.
Bachmann, M. and Hirsch, F (2006) Lower Cretaceous carbonate platform of the eastern Levant (Galilee and Golan Heights): Stratigraphy and second-order sea-level change, Cretaceous Research, 27: 467-512.
Barattolo, F., Bassi, D. and Romero, R (2007) Upper Eocene larger foraminiferal-coralline algal facies from the Klokova Mountain (south continental Greece), Facies, 53: 361–375.
Beavington-Penney, S. J., Wright, V. P. and Racey, A (2005) Sediment production and dispersal on foraminifera-dominated early Tertiary ramps: the Eocene El Garia Formation, Tunisia. Sedimentology, 52: 537–569.
Bernaus, J. M., Vanneau, A. A. and Caus, E (2003) Carbonate platform sequence stratigraphy in a rapidly subsiding area: the Late Barremian–Early Aptian of the n of the Organya basin, Spanish Pyrenees Sedimentary Geology, 159: 177–201.
Bo, Z., Ming, L., Shufu, D., Changjian, Z., Guanghui, W., Changmin, Z. and Li, G (2012) Dolomitization mechanism of Cambrian carbonates in the Bachu area, Tarim Basin, NW China, Petroleum Exploration and Development, 39 (2): 212–217.
Boggs, S. Jr. and Krinsley, D (2006) Application of Cathodoluminescence Imaging to Study of Sedimentary Rocks, Cambridge University Press, Cambridge, 165 p.
Brandano, M. and Corda, L (2002) Nutrients, sea level and tectonics constraints for the facies architecture of a Miocene carbonate ramp in central Italy, Terra Nova, 14 (4): 257–262.
Burchette, T. P. and Wright, V. P (1992) Carbonate ramp depositional systems: Sedimentary Geology, 79 (1-4): 3-57.
Carozzi, A. V (1993) Sedimentary Petrography, Prentice Hall, New Jersey, 263 p.
Cosovic, V., Drobne, K. and Moro, A (2004) Paleoenvironmental model for Eocene foraminiferal limestones of the Adriatic carbonate platform (Istrian Peninsula), Facies, 50: 61-75.
Dunham, R. J (1962) Classification of carbonate rocks according to depositional texture. In: Ham, W. E., ed., Classification of Carbonate rocks: AAPG-Publ-Memoris 1, Tulsa, Oklahoma, pp. 108-121.
Ehrenberg, S. N., Pickard, N. A. H., Laursen, G. V., Monibi, S., Mossadegh, Z. K., Svänä, T. A., Aqrawi, A. A. M. and Thirlwall, M. F (2007) Strontium isotope stratigraphy of the Asmari Formation (Oligocene-Miocene), SW Iran: Journal of Petroleum Geology, 30 (2): 107-128.
Flügel, E (2010) Microfacies of Carbonate Rocks, Analysis, Interpretation and Application (2th edition), Springer, Heidelberg, 976 p.
Fournier, F., Montaggioni, L. and Borgomano, J (2004) Paleoenvironments and high-frequency cyclicity from Cenozoic South-East Asian shallow water carbonates: a case study from the Oligo-Miocene buildups of Malampaya (Offshore Palawan, Philippines), Marine and Petroleum Geology, 21: 1-21.
Geel, T (2000) Recognition of Stratigraphic sequence in carbonate platform and slope deposits: empirical models based on microfacies analyses of Paleogene deposits in southeastern Spain: Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 155: 211-238.
Hajikazemi, E., Al-Aasm, I. S. and Coniglio, M (2010) Subaerial exposure and meteoric diagenesis of the Cenomanian-Turonian Upper Sarvak Formation, southwestern Iran, Geological Society, London, Special Publications, 330: 253-272.
Hakimzadeh, S. and Seyrafian, A (2008) Late Oligocene-Early Miocene benthic foraminifera and biostratigraphy the Asmari Formation, south Yasuj, north-central Zagros basin, Iran: Carbonates and Evaporites, 23 (1): 1-10.
Heydari, E (2008) Tectonics versus eustatic control on super sequences of the Zagros Mountains of Iran, Tectonophysics, 451: 56–70.
Jahnert, R. and Collins, L (2012) Characteristics, distribution and morphogenesis of subtidal microbial systems in Shark Bay, Australia, Marine Geology, 303-306: 115-136.
James, G. A. and Wynd, J. G (1965) Stratigraphic Nomenclature of Iranian Oil Consortium Agreement Area, American Association of Petroleum Geologists Bulletin, 49: 2182-2245.
James, N. P. and Choquette, P. W (1990) Limestone the sea floor diagenetic environment: In Mcllreath, I. A. and Morrow, D. W., (Eds), Diagenesis, Geological Association of Canada.
Machel, H. G (2004) Concepts and models of dolomitization: A critical reappraisal, in Braithwaite, C. J. R., Rizzi, G. and Darke, G., (eds.), The Geometry and Petrogenesis of Dolomite Hydrocarbon Reservoirs: Geological Society of London Special Publication, 235: 7-63.
Mackenzie, F. T (2003) Carbonate Mineralogy and Geochemistry. In: Encyclopedia of Sediments and Sedimentary Rocks (Ed. Middleton, G. V.), Kluwer Academic Publishers, Dordrecht, 91–100.
Madden, R. and Wilson, M (2013) Diagenesis of a SE Asian Cenozoic carbonate platform margin and its adjacent basinal deposits, Sedimentary Geology, 286–287: 20–38.
Miller, C. R., James, N. P. and Bone, Y (2012) Prolonged carbonate diagenesis under an evolving Late Cenozoic climate; Nullarbor Plain, southern Australia, Sedimentary Geology, 261-262: 33-49.
Mossadegh, Z. K., Haig, D. W., Allan, T., Adabi, M. H. and Sadeghi, A (2009) Salinity changes during Late Oligocene to Early Miocene Asmari Formation deposition, Zagros Mountains, Iran, Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 272: 17-36.
Rahimpour-Bonab, H., Esrafili-Dizaji, B. and Tavakoli, V (2010) Dolomitization and anhydrite precipitation in Permo-Triassic carbonate at the South Pars gasfield, offshore Iran, controls on reservoir quality, Journal of Petroleum Geology, 33 (2): 1 – 24.
Ronchi, P., Jadoul, F., Ceriani, A., Giulio, A. D., Scotti, P., Ortenzi, A. and Massara, E. P (2011) Multistage dolomitization and distribution of dolomitized bodies in Early Jurassic carbonate platforms (Southern Alps, Italy), Sedimentology, 58: 532–565.
Sharland, P. R., Archer, R., Casey, D. M., Davies, R. B., Hall, S. H., Heward, A. P., Horbury, A. D. and Simmon, M. D (2001) Arabian Plate sequence stratigraphy, GeoArabia, Special Publication, Oriental Press, Manama Bahrain, 2, 371 p.
Shull, D. H (2001) Transition-matrix model of bioturbation and radionuclide diagenesis, Limnology and Oceanography, 46 (4): 905-916.
Sim, M. S. and Lee, Y. I (2006) Sequence stratigraphy of the Middle Cambrian Daegi Formation (Korea) and it’s bearing on the regional stratigraphic correlation, Sedimentary Geology, 191: 151-169.
Sooltanian, N., Seyrafian A. and Vaziri-Moghaddam, H (2011) Biostratigraphy and paleo-ecological implications in microfacies of the Asmari Formation (Oligocene), Naura anticline (Interior Fars of the Zagros Basin), Iran, Carbonates Evaporites, 26 (2): 167- 180.
Tucker, M. E. and Wright, V. P (1990) Carbonate Sedimentology, Blackwell Scientific Publications, Oxford, 482 p.
Tucker, M. E (1991) Sedimentary Petrology: An introduction to the origin of sedimentary rocks, Blackwell Scientific Publication, England, 260 p.
Van-Buchem, F. S. P., Allan, T. L., Laursen, G. V., Lotfpour, M., Moallemi, A., Monibi, S., Motiei, H., Pickard, N. A. H., Tahmasbi, A. R., Vedrenne, V. and Vincent, B (2010) Regional stratigraphic architecture and reservoir types of the Oligo-Miocen Miocene deposits in the Dezful Embayment (Asmari and Pabdeh Formations) SW Iran, Geological Society of London, Special Publications, 329: 219-263.
Vandeginste, V., John, C. and Manning, Ch (2013) Interplay between depositional facies, diagenesis and early fractures in the Early Cretaceous Habshan Formation, Jebel Madar, Oman, Marine and Petroleum Geology, 43: 489-503.
Vaziri-Moghaddam H., Kimiagari M. and Taheri A (2006) Depositional environment and sequence stratigraphy of the Oligo Miocene Asmari Formation in SW Iran. Facies 52: 41–51.
Vincent, B., Emmanuel, L., Houel, P. and Loreau, J (2007) Geodynamic control on carbonate diagenesis: petrographic and isotopic investigation of the Upper Jurassic Formations of the Paris Basin (France), Sedimentary Geology, 197: 267–289.
Wanas, H. A. and Soliman, H. E (2014) Calcretes and palustrine carbonates in the Oligo-Miocene clastic–carbonate unit of the Farafra Oasis, Western Desert, Egypt: Their origin and palaeoenvironmental significance, Journal of African Earth Sciences, 95: 145-154.
 
 
 
Wilson, M. E. J., and Evans, M. E. J (2002) Sedimentology and diagenesis of Tertiary carbonates on the Mangkalihat Penninsula, Boreneo: implications for subsurface reservoir quality, Marine and Petroleum Geology, 19: 873-900.
Zabihi-Zoeram, F., Vahidinia, M., Mahboubi, A. and Amiri-Bakhtiar, H (2013) Facies analysis and sequence stratigraphy of the Asmari Formation in the northern area of Dezful Embayment, south-west Iran, Studia UBB Geologia, 58 (1): 45-56.