اهمیت خارپوستان در تفسیر شرایط رسوب گذاری دریایی دیرینه با تاکید بر اکینوئیدهای میوسن

نویسندگان

1 استادیار گروه اکولوژی، پژوهشکده علوم‌محیطی، دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته کرمان، کرمان

2 دانشیار گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم‌پایه، دانشگاه شهید باهنر، کرمان

چکیده

این مقاله، اهمیت مطالعه صدف­های خارپوستان به خصوص کلیپآستروئیدها، در تفسیر شرایط رسوب­گذاری و محیط دیرینه­ای دریایی و تا حدودی شرایط دیاژنزی را نشان می­دهد. در بین انواع مختلفخارپوستان، کلیپ­آستروئیدها یکی از شاخص­ترین نمونه­هایی هستند که اهمیت فراوانی در تفسیر شرایط رسوبی محیط­های دریایی دیرینه و بالاخص در زمان الیگوسن و میوسن دارند. بر اساس فابریک رسوبی کلیپ­آستروئیدها در نهشته­های رسوبی کربناته، ماسه­سنگی و کنگلومرایی (تجمعات روی هم انباشته شده صدف­ها و میزان تراکم صدف­ها در نهشته­ها و جهت­یافتگی صدف­ها نسبت به سطوح لایه­بندی)، مورفولوژی­های گوناگون صدف­های کلیپ­آستروئیدها و هم­چنین نوع و میزان شواهد تافونومی موجود بر روی صدف اکینوئیدها، موارد زیر قابل تعیین و تفسیر هستند: ۱-  نوع بسترهای رسوبی، ۲- میزان انرژی آب و شرایط هیدرودینامیکی، ۳- میزان جابجایی و حمل­شدگی، ۴- میزان فرآیندهای توفانی و غربالی، ۵- وجود و شدت رخدادهای حمل و نقل مجدد، ۶- وجود همزمان منابع مختلف غذایی و دانه­های رسوبی مختلف و  ۷- اعمال فشار طبقات فوقانی در رسوبات در طی دیاژنز بر اساس نوع و میزان شواهد تافونومی موجود بر روی صدف اکینوئیدها.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Paleosedimentological significance of echinoderms with emphasize on Miocene echinoids

نویسندگان [English]

  • A. H. Rahiminejad 1
  • H. Zand-Moghadam 2
چکیده [English]

This represents paleoenvironmental significance of echinoderms with emphasize on Miocene echinoids. Clypeasteroids, are one of the most typical echinoids which are very useful in interpretation of Oligocene and Miocene marine paleoenvironmental conditions. Based on different functional morphologies of clypeasteroid tests, sedimentary fabric (clusters, density and orientation of tests to the bedding surface) of echinoids in deposits (carbonates, sandstones and conglomerates) and taphonomic evidences on clypeasteroid tests, the following details can be evaluated: 1- type of substrates, 2- water energy and hydrodynamic conditions, 3- transportation and reworking, 4- events such as tempestites and winnowing, 5- availability and diversity of different nutrient sources and sedimentary grains and 6- sediment loading after final deposition of sediments and during diagenesis.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Echinoid
  • Clypeasteroid
  • Paleontology
  • Sedimentology
  • Paleoenvironment
Belaústegui, Z., Gibert, J. M. De., Nebelsick, J. H., Domènech, R. and Martinell, J (2013) Clypeasteroid tests as a benthic island for gastrochaenid bivalve colonization: evidence from the middle Miocene of Tarrragona (NE Spain). Palaeontology, 56: 783-796.
Belaústegui, Z., Nebelsick, J. H., De Gibert, J. M., Domènech, R. and Martinell, J (2012) A taphonomic approach to the genetic interpretation of clypeasteroid accumulations from the Miocene of Tarragona, NE Spain. Lethaia, 45 (4): 548-565.
Kampfer, S. and Ott, J (1995) Nutrition and feeding preferences in the Caribbean echinoid Clypeaster rosaceus (Echinodermata: Echinoidea), in: Eleftherion, A., Ansell, A.D. and Smith, C.J. (Eds.), Biology and Ecology of Shallow Coastal Waters. Proceedings of the 28th European Marine Biology Symposium, Fredensborg, Denmark, Olsen and Olsen, 309-313.
Kidwell, S. M. and Holland, S. M (1991) Field description of coarse bioclastic fabric. Palaios, 6: 426-434.
Kidwell, S. M., Fürsich, F. T. and Aigner, T (1986) Conceptual framework for analysis of fossil concentrations. Palaios, 1: 228-238.
Kroh, A. and Harzhauser, M (1999) An echinoderm fauna from the Lower Miocene of Austria: Paleoecology and implications for Central Paratethys paleobiogeography. Annalen des naturhistorischen Museums in Wien, Serie A, 101: 145-191.
 
Kroh, A. and Nebelsick, J. H (2003) Echinoid assemblages as a tool for palaeoenvironmental reconstruction– an example from the Early Miocene of Egypt. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 201: 157-177.
Kroh, A. and Nebelsick, J. H (2010) Echinoderms and Oligo-Miocene Carbonate Systems: Potential applications in sedimentology and environmental reconstruction. . International Association of Sedimentologists, Special publication, 42: 201-228.
Mancosu, A. and Nebelsick, J. H (2013) Multiple routes to mass accumulations of clypeasteroid echinoids: a comparative analysis of Miocene echinoid beds of Sardinia. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 374: 173-186.
Mancosu, A. and Nebelsick, J. H (2015) The Origin and Paleoecology of Clypeasteroid Assemblages from different Shelf settings of the Miocene of Sardinia, Italy. Palaios, 30: 373-387.
Mancosu, A. and Nebelsick, J. H (2016) Echinoid assemblages from the early Miocene of Funtanazza (Sardinia): A tool for reconstructing depositional environments along a shelf gradient. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 454: 139-160.
Mancosu, A. and Nebelsick, J. H (2017) Ecomorphological and taphonomic gradients in clypeasteroid-dominated echinoid assemblages along a mixed siliciclastic-carbonate shelf from the early Miocene of northern Sardinia, Italy. Acta Palaeontologica Polonica, 62 (3): 627-646.
Nebelsick, J. H (1999) Taphonomy of Clypeaster fragments: preservation and taphofacies. Lethaia, 32: 241-252.
Nebelsick, J. H (2008) Taphonomy of irregular echinoid Clypeaster humilis from the Red Sea: implications for taxonomic resolution along taphonomic grades, in: Ausich, W.I., and Webster, G. D. (eds.), Echinoderm Paleobiology: Bloomington, Indiana University, p. 115-128.
Nebelsick, J. H. and Bassi, D (2000) Diversity, growth forms and taphonomy: key factors controlling the fabric of coralline algae dominated shelf carbonates, in: Insalaco, E., Skelton, P.W., Palmer, T.J. (Eds.), Carbonate Platform Systems: components and interactions. Geological Society, London, Special Publications, 178: 89-107.
Nebelsick, J. H. and Kroh, A (2002) The stormy path from life to death assemblages: the formation and preservation of mass accumulation of fossil sand dollars. Palaios, 17: 378-393.
Néraudeau, D., Goubert, E., Lacour, J. M. and Rouchy, J. M (2001) Changing biodiversity of Mediterranean irregular echinoids from the Messianian to present-day. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 175; 43-60.
Rahman, I. A., Belaústegui, Z., Zamora, S., Nebelsick, J. H, Domènech, R. and Martinell, J (2015) Miocene Clypeaster from Valencia (E Spain): Insights into the taphonomy and ichnology of bioeroded echinoids using X-ray micro-tomography. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 438: 168-179.