ریزرخساره ها، محیط رسوبی و چینه نگاری سکانسی سازند داریان در یکی از میادین خلیج فارس

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی‌ارشد، دانشکده زمین‌شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران، تهران

2 استاد دانشکده زمین‌شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران، تهران

چکیده

سازند داریان (شعیبا) به دیرینگی آپتین- آلبین یکی از مخارن مهم نفتی در زاگرس و خلیج­فارس به شمار می­رود. این سازند در میدان مورد مطالعه قابل تقسیم به چهار بخش کربناته زیرین با لیتولوژی آهک کرم تا تیره­رنگ با وجود حفرات انحلالی، بخش زبانه کژدمی با لیتولوژی مارنی به رنگ خاکستری تیره و بدون ساخت رسوبی، بخش کربناته بالایی آهک به رنگ خاکستری تیره تا روشن و بخش آواری­های راس با لیتولوژی ماسه­ای سیلتستونی و شیل می­باشد. بررسی ریزرخساره­های سازند داریان در این میدان منجر به شناسایی 3 رخساره آواری و 8 رخساره کربناته شد که در 5 کمربند رخساره­ای شامل دلتا، رمپ داخلی، رمپ میانی، رمپ خارجی و حوضه ژرف رسوب کرده­اند. آنالیز و تفسیر رخساره­ای با توجه به فونای موجود در میدان مورد نظر انجام شد که عمدتا نشانگر محیط کم­عمق دریایی می­باشد. عدم نقطه عطف و تغیبرات یکنواخت در رخساره­ها و عدم وجود موجودات ریف­ساز مانند مرجان­ها و رودیست­ها و جایگزین شدن جلبک­های لیتوکودیوم- باسینلا که این موجودات توانایی کمتری در ساختن ریف­های بزرگ دارند، بنابراین این محیط­رسوبی به صورت یک رمپ کربناته پیش­بینی شد که دارای ریف­های کومه­ای و پشته­ای می­باشد. تعداد سه توالی رسوبی رده­ی سوم کربناته در میدان مورد مطالعه شناسایی شد این سکانس­ها به ترتیب در آپتین پیشین، میانی و پسین بر اساس سن نسبی قرار گرفتند. در سکانس­ اول و سوم مرزهای سکانسی توسط ناپیوستگی­ها و عوارض مربوط به آن­ها شناخته می­شود و در سکانس دوم پسروی آب و تبدیل شدن رخساره­های حوضه­ی اینتراشلفی (حوضه­ی کژدمی)  به رخساره­های کم عمق­تر قابل تشخیص است. بیشینه سطح غرقابی نیز در این سکانس­ها توسط بیش­ترین پیشروی سطح دریا در خشکی و توسط رخساره­های عمیق رمپ خارجی و حوضه و افزایش نسبی در میزان ایزوتوپ کربن و اکسیژن، شناخته می­شود. در انتها یک سکانس آواری حاصل از وارد شدن رسوبات تخریبی به حوضه رسوبی شناسایی گردیده است.   

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Microfacies, sedimentary environment, sequence stratigraphy of Dariyan Formation in one of the Persian Gulf fields

نویسندگان [English]

  • M. Bahrehvar 1
  • H. Rahimpour‑Bonab 2
  • N. Jafarzadeh 1
چکیده [English]

The Dariyan formation (Shuaiba equivalent) with aptian-albian in age is one of significant reservoirs in the Zagros and the Persian Gulf. This formation in the study field (western Persian Gulf) include sequence of 185 orbitolinaid shallow and deep carbonate facies. The Dariyan formation in this area is divisible into four zones: Lower Dariyan with gray Limestone and dissolution cavities, Kazhdumi Toungue with dark gray Marl and without structure, Upper Dariyan dark to light clean Limestone and Upper clastics with Sandy Siltstone and Shale. Microfacies study of the Dariyan led to recognition of 8 microfacies and 3 petrofacies in 5 facies belt inclusive Delta, Inner ramp, Mid-ramp, Outer ramp and Basin. Microfacies interpretation which is done based on the fauna mainly indicates shallow marine environment. Also uniform variation of microfacies and absence of rim and buildup faunas, and replacement of corals and rudists by the Lithocodium-Bacinella is coeval with the Oceanic Anoxic Event 1a, that Lithocodium-Bacinella had fewer abilities to build huge reefs so this depositional environment predicted as carbonate ramp with patch reefs and mounds. The three sequences were recognized in the study field. These sequences belong to Early, Middle and Late Aptian, respectively. In the first and third sequences, the sequence boundaries were identified by the unconformities and their related features, while in the second sequence, the retrogradation and alteration of the intrashelf basin facies (Kazhdumi) to shallower fscies were recognized. The maximum flooding surface was also identified by the maximum transgrassion and deep outer ramp and basin facies in addition to rather increase in oxygen and carbon isotope values. Finally, a siliciclastic sequence, due to the entrance of siliciclastic sediments to the basin, was recognized.

کلیدواژه‌ها [English]

  • aptian-albian
  • carbonate ramp
  • sequence stratigraphy
  • Zagros

مراجع

امیری، م (1390) محیط­رسوبی و چینه­نگاری سکانسی سازند داریان در میدان گازی پارس جنوبی . 24 ص.
بهره­ور، م (1398) محیط­رسوبی، خواص مخزنی و گونه­های سنگی پتروفیزیکی در چارچوب چینه­نگاری سکانسی سازند داریان، در برخی از میادین خلیج­فارس، پایان­نامه کارشناسی­ارشد، دانشگاه تهران، 160 ص.
رستمی، ع. ر.، آدابی، م. ح.، صادقی، ع.، معلمی، ع (1399) ارزیابی توان هیدروکربن­زایی شیل و مارن­های بخش میانی سازند داریان در ناحیه دزفول جنوبی، زاگرس، ایران. دوفصلنامه رسوب­شناسی کاربردی، دوره 8، شماره 15، ص 117-129.
لاسمی، ی.، و سیاهی، م (1384) مـحیط­های رسـوبی و چینه­نگاری سکانسی سازند داریان در بخش جنوبی فروافتادگی دزفول، برش خامی و چاه سولابدر 3.
موسوی­زاده، م (1398) لایه‌های قرمز اقیانوسی کرتاسه، مدلی برای بررسی تغییرات سریع شرایط ژئوشیمیایی در محیط‌های رسوبی عمیق. دوفصلنامه رسوب­شناسی کاربردی، دوره 7، شماره 14، ص 34-45.
Ahr, W. M (1973) The carbonate remp: An alternative to the shelf model. Trans. Gulf Coast Assoc. Geol. Soc., 23: 221-225.
Alavi, M (2007) Structures of the Zagros fold-thrust belt in Iran. American Journal of science, 307(9): 1064-1095.
Bahrehvar, M., Mehrabi, H., & Rahimpour-Bonab, H (2020) Coated grain petrography and geochemistry as palaeoenvironmental proxies for the Aptian strata of the southern Neo-Tethys Ocean, Persian Gulf, Iran. Facies, 66(1): 3.‏
Bolz, H (1977) Reappraisal of the biozonation of the Bangestan Group (late Aptian–Early Campanian) of southwest Iran. Iranian offshore company, Tehran, Report, 1252.
Dunham, R. J (1962) Classification of carbonate rocks according to depositional texture. American Association Petroleum Geologists 1: 108-121.
Berger, S., and Kaever, M. J (1992) Dasycladales. An Illustrated Monograph of a Fascinating Algal Order: G. Thieme Verlag, Stuttgart, 247 p.
Blomeier, D., Scheibner, C., & Forke, H (2009) Facies arrangement and cyclostratigraphic architecture of a shallow marine, warm water carbonate platform: The Late Carboniferous Ny Frieshaland platform in eastern Spitsbergen (Pyefjellet Beds, Wordiekammen Formation, Gipsdalen Group). Facies, 55: 291-324.
Brandano, M., Frezza, V., Tomassetti, L. and Pedley, M (2010) Facies Analysis and Palaeoenvironmental Interpretation of the Late Oligocene Attard Member (Lower Coralline Limestone Formation), Malta. Sedimentology, 56: 1138-1158.
Embry, A. F., Johannessen, E. P(1992) T–R sequence stratigraphy, facies analysis and reservoir distribution in the uppermost Triassic–Lower Jurassic succession,Western Sverdrup Basin, Arctic Canada.
Embry, A. F., Klovan, J. E (1971) A Late Devonian reef tract on northeastern Banks Island, Northwest territories. Bulletin Canada Petroleum Geologists, 19: 730-781.
Flügel, E (2010) Microfacies of carbonate rocks: analysis, interpretation and application. Springer Science and Business Media.
Harris, P. M., Frost, S. H., Seiglie, G. A. and Schneidermann, N (1984) Regional unconformities and depositional cycles, Cretaceous of the Arabian Peninsula. In: Schlee, J. S. (Ed.), Interregional Unconformities and Hydrocarbon Accumulation. AAPG Mem., 36: 67-80.
Hughes, G. W (2000) Bioecostratigraphy of the Shu’aiba Formation, Shaybah field, Saudi Arabia. GeoArabia, 5(4): 545-578.
Immenhauser, A., Schlager, W., Burns, S. J., Scott, R. W., Geel, T., Lehmann, J.,Bolder-Schrijver, L. J. A (1999) Late Aptian to late Albian sea-level fluctuations constrained by geochemical and biological evidence (Nahr Umr Formation, Oman). Journal of Sedimentary Research, 69(2): 434-446.
Immenhauser, A., Hillgärtner, H., & Van Bentum, E (2005) Microbial foraminiferal episodes in the Early Aptian of the southern Tethyan margin: ecological significance and possible relation to oceanic anoxic event 1a. Sedimentology, 52(1): 77-99.
Mehrabi H, Rahimpour-Bonab H, Al-Aasm I, Hajikazemi E, Esrafili- Dizaji B, Dalvand M, Omidvar M (2018) Palaeo-exposure surfaces in the Aptian Dariyan Formation, Offshore SW Iran: Geochemistry and reservoir implications. J Pet Geol, 41(4): 467–494.
Mehrabi, H., Bahrehvar, M., & Rahimpour-Bonab, H. (2020). Porosity evolution in sequence stratigraphic framework: A case from cretaceous carbonate reservoir in the Persian Gulf, southern Iran. Journal of Petroleum Science and Engineering, 107699.
Motiei, H (1993) Stratigraphy of Zagros. Treatise on the Geology of Iran, 60, 151.
Pittet, B., Van Buchem, F. S., Hillgärtner, H., Razin, P., Grötsch, J., & Droste, H (2002) Ecological succession, palaeoenvironmental change, and depositional sequences of Barremian–Aptian shallow‐water carbonates in northern Oman. Sedimentology, 49(3): 555-581.
Postma, D (1982) Pyrite and siderite formation in brackish and freshwater swamp sediments. American Journal of Science, 282(8): 1151-1183.
Pye, K., Dickson, J. A. D., Schiavon, N., Coleman, M. L., Cox, M (1990) Formation of siderite‐Mg‐calcite‐iron sulphide concretions in intertidal marsh and sandflat sediments, north Norfolk, England. Sedimentology, 37(2): 325-343.
Rameil, N., Immenhauser, A., Warrlich, G., Hillgaertner, H., Droste, H. J (2010) Morphological patterns of Aptian Lithocodium–Bacinella geobodies: relation to environment and scale. Sedimentology, 57(3): 883-911.
Read, J. F (1985) Carbonate platform facies models. AAPG bulletin, 69(1): 1-21.
Ruf, M., Link, E., Pross, J, and Aigner, T (2005) Integrated Sequence Stratigraphy: Facies, Stable Isotope and Palynofacies Analysis in a Deeper Epicontinental Carbonate Ramp (Late Jurassic, SW Germany). Sedimentary Geology, 175: 391-414.
Sharland, P. R., Archer, R., Casey, D. M., Davies, R. B., Hall, S. H., Heward, A. P., Simmons, M. D (2001) Sequence stratigraphy of the Arabian Plate. GeoArabia, 2, 371.
Schulze, F., Kuss. J, Marzouk, A (2005) Platform configuration, microfacies and cyclicities of the Upper Albian to Turonian of west-central Jordan. Facies, 50: 505-527.
Tasli, K., Özer, E., & Koç, H (2006) Benthic foraminiferal assemblages of the Cretaceous platform carbonate succession in the Yavca area (Bolkar Mountains, S Turkey): biostratigraphy and paleoenvironments. Geobios, 39(4): 521-533.
Taylor, Km G., Simo, Jm A., Yocum, D., Leckie, D A (2002) Stratigraphic significance of ooidal ironstones from the Cretaceous western interior seaway: The Peace River Formation, Alberta, Canada, and the Castlegate Sandstone, Utah, USA. Journal of Sedimentary Research, 72(2): 316-327.
Simmons, M. D., Whittaker, J. E., and Jones, R. W (2000) Orbitolinids from Cretaceous sediments of the Middle East–a revision of the FRS Henson and Associates Collection. In Proceedings of the Fifth International Workshop on Agglutinated Foraminifera. Grzybowski Foundation Special Publication, 7: 411-437.
Tucker, M. E (2001) Sedimentology Petrology: an introduction to the origin of sedimentary rocks: Blackwell, Scientific Publication, London, 260 P.
Vail, P, R., Audemard, F., Bowman, S, A., Eisner, P, N, and Perez-Cruz, C (1991) The stratigraphic signatures of tectonics, eustasy and sedimentology – an overview. In: stratigraphy, 617-659. Berlin: Springer-Verlag.
Van Buchem, F, S, P., Gaumet, F., Vedrenne, V. and Vincent, B (2006) Middle East Cretaceous sequence stratigraphy study: N.I.O.C- IFP jointresearch project. 115 pp.
Van Buchem, F, S, P., Al-Husseini, M, I., Maurer, F., Droste, H, J. and Yose, L, A (2010) Sequence-stratigraphic synthesis of the Barremian- Aptian of the eastern Arabian Plate and implications for the petroleum habitat, GeoArabia Spec. Publ, 4(1): 9-48.
Védrine S, Strasser A, Hug W (2007) Oncoid growth and distribution controlled by sea-level fluctuations and climate (Late Oxfordian, Swiss Jura Mountains). Facies, 53(4): 535–552
Wilson, J. L (1975) Carbonate Facies in Geologic History: Springer, Berlin, Heidelberg, New York, 471 p.
Wynd, A, G (1965) Biofacies of the Iranian Oil Consortium Agreement Area. Iranian Offshore Oil Company, Report No:1082.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 15 مرداد 1399
  • تاریخ پذیرش: 19 شهریور 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار