کاربرد مدل MPSIAC و GIS در برآورد میزان فرسایش: مثالی از حوضه آبریز سرغایه – سرنیش جنوب مشهد

محبوبی, اسد اله; پاسبان, عفت

کاربرد مدل MPSIAC و GIS در برآورد میزان فرسایش: مثالی از حوضه آبریز سرغایه – سرنیش جنوب مشهد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

چکیده

فرسایش خاک و رسوبزایی در حوضههای آبریز یکی از مشکلات بزرگ اکثر کشورهای جهان (از جمله ایران) محسوب میشود. هدف این پژوهش برآورد تولید رسوب و شدت فرسایش با استفاده از روش GIS و مدل اصلاح شده پسیاک در حوضه آبریز سرغایه - سرنیش با مساحت 654/70 کیلومتر مربع واقع در جنوب مشهد انجام شده است. واحدهای سنگی منطقه شامل افیولیت ملانژهای کرتاسه شمال تربت حیدریه، کنگلومرا، ماسهسنگ، شیل، مارن و ژیپس ترشیاری است. نتایج نشان میدهد که 8/14% (معادل 65/1045 هکتار) از کل مساحت حوضه آبریز در رده V (رسوبزایی خیلی زیاد)، و 2/85% (معادل 75/6019 هکتار) در رده IV (رسوبزایی زیاد) و 51/0% (43/36 هکتار) در رده III (رسوبزایی متوسط) قرار میگیرند. میانگین تولید رسوب بر اساس این مدل به ترتیب 91/9، 91/5 و 12/3 تن در هکتار محاسبه گردید. انواع اشکال فرسایشی موجود در منطقه به ترتیب اهمیت شامل فرسایشهای آبراههای، شیاری، سطحی، واریزهای، خندقی و کناری است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Application of MPSIAC model and GIS in evaluation of soil erosion: an example of Sarghayeh-Sarnish watershed (South of Mashhad)

نویسندگان [English]

A. Mahboubi
A. Pasban

چکیده [English]

Soil erosion and sediment yield in watersheds is one of the major problems in most countries(such as Iran) of the world. The purpose to this research is to estimate sediment yield and erosion intensity using GIS technique and MPSIAC model in Sarghayeh - Sarnish watershed (surface= 70.654 km²) in south of Mashhad. The geological units of surrounded area are Cretaceous Ophiolitic Melange of North Torbat-E-Heydarieh, Tertiary Conglomerate, Sandstone, Shale,Marl and Gypsum. The results indicated that 14.8% (1045.65 hec) of the total watershed area was classified in class V (very high sedimentation rate), 85.2% (6019.75 hec) at class IV (high sedimentation rate), and 0.51% (36.43 hec) at class III (medium sedimentation rate). Mean sediment yield was calculated by MPSIAC model as 9.91, 5.91 and 3.12 ton/hec, respectively. The erosional features in studied watershed are channel, rill, surface, debris, gully and bank erosins.

کلیدواژه‌ها [English]