سیستم رسوب گذاری و جغرافیای دیرینه نهشته های میوسن در شمال خاوری ماهنشان (زنجان)

نویسندگان

1 استادیار گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

2 دانشیار گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

چکیده

به هدف بازسازی شرایط رسوب­گذاری و جغرافیای دیرینه سازند قم، یک برش چینه­شناسی در شمال خاوری ماهنشان مورد مطالعه قرار گرفت. در این پژوهش، مطالعات ریزرخساره­ها و ریزفسیل­ها بر روی 47 برش نازک میکروسکوپی متعلق به 162 متر از توالی­های سنگی صورت پذیرفت. سازند قم در این توالی متشکل از مجموعه توالی­های کربناته، تخریبی و خرده­های ولکانیکی می­باشد که با مرز فرسایشی بر روی نهشته­های آندزیتی سازند کرج و به صورت تدریجی در زیر نهشته­های تخریبی سازند قرمز بالایی قرار دارد. آنالیز رخساره­ها منجر به تفکیک یک رخساره سنگی (کنگلومرای دانه­پشتیبان) و 3 ریزرخساره (1- پکستون حاوی خرده­های زیستی، مرجانی و جلبکی، 2- هیبرید کربناته (ولکانی­کلاستیک) و 3- وکستون تا پکستون پلاژیک) گردید که محیط شلف کربناته مرتبط با آب­های آزاد، کانال­های زیر دریایی و فعالیت­های ولکانیکی زیر دریایی را به عنوان محیط رسوبی این توالی­های سنگی در این برش تعیین می­نماید. مطالعات ریزفسیل­ها منجر به تفکیک 17 گونه از روزنبران و 2 زون زیستی گردید. بر اساس گستره چینه­شناسی فسیل­های شاخص (Borelis melo curdica, Meandropsina iranica, Praeorbulina glomerosa) محدوده سنی بوردیگالین-لانگین برای این واحدهای سنگی پیشنهاد می­گردد. تغییرات رخساره­ای در طول ستون چینه­شناسی نشان می­دهد که به تدریج به سمت بالای برش و در زمان لانگین، رخساره­ها عمیق­تر می­شوند. این موضوع با تغییرات جغرافیایی دیرینه و افزایش سطح آب دریا در زمان لانگین در این ناحیه نیز کاملا مطابقت دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Depositional system and paleogeography of Miocene strata in the Northeast of Mahneshan (Zanjan)

نویسندگان [English]

  • J. Rabbani 1
  • M. Mirzaie Ataabadi 2
  • A. Zohdi 2
1 Assist. Prof., Dept., of Geology, Faculty of Sciences, University of Zanjan, Zanjan, Iran
2 Assoc. Prof., Dept., of Geology, Faculty of Sciences, University of Zanjan, Zanjan, Iran
چکیده [English]

In order to reconstruction of sedimentary conditions and paleogeography of Qom Formation, one stratigraphic outcrop in the Northeast of Mahneshan has been studied. In this study, microfacies analysis and microfossil investigations have been carried out on Forty-seven samples from one hundred sixty-two meters of sedimentary rock layers. Qom Formation in this section, is composed of carbonate, clastic and volcanoclastic layers that covers the andesitic strata of the Karaj Formation with a disconformity boundary and overlayed by clastic strata of the Upper Red Formation with gradual boundary. Microfacies analysis led to identification of one lithofacies (grain supported conglomerate) and three microfacies (1- Algal coral bioclast packstone, 2- Carbonate volcaniclastic and 3-Pelagic wack/packstone) that are related to the open carbonate shelf, submarine channels and submarine volcano in this section. Fossil investigations lead to identification if seventeen species of foraminifera fossils and two biostratigraphical zones. Based on foraminiferal index fossils (Borelis melo curdica, Meandropsina iranica, Praeorbulina glomerosa), Burdigalian-Langhian have been proposed as relative age for these strata. Facies change throw the stratigraphic column show deepening upward trend (during Langhian) in this study that can be correlated with paleogeographic events and relative sea level rise in Langhian age in this area.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qom Formation
  • Microfacies
  • Sedimentry environment
  • Zanjan

مراجع

باباخانی، ع. و صادقی، ع. ا (1383) نقشه زمین­شناسی 1:100000 زنجان. سازمان زمین­شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
بابازاده، ا.، قاسمیان، س.، مصدق، ح. شاکری، ع (1393) زیست چینه­نگاری و سنگ­چینه­نگاری سازند قم در برش شاهنجرین شهرستان گرماب (استان زنجان). نشریه پژوهش­های چینه­نگاری و رسوب­شناسی، دوره 1، شماره 1، ص 31-39.
ربانی، ج.، زهدی، ا. میرزایی­عطاآبادی م. م (1400) بررسی شواهد رخساره­ای و صحرایی در شناسایی توالی­های ریزشی کربناته. مطالعه موردی از توالی­های کرتاسه بالایی و میوسن ایران. چهاردهمین همایش انجمن دیرینه­شناسی ایران. دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته کرمان، ص 176-187.
ربانی، ج. و زهدی، ا (1401) مطالعه شواهد پسروی جهانی سطح آب دریا در رسوبات میوسن میانی منطقه زنجان. نشریه پژوهش­های چینه­نگاری و رسوب­شناسی، شماره 87، ص. 1-12.
شاهسواری، ا (1398) دیرینه­شناسی افق­های مارنی سازند قم در برش قمچقای (جنوب زنجان). پایان­نامه کارشناسی­ارشد زمین­شناسی گرایش چینه­نگاری و دیرینه­شناسی، دانشگاه زنجان، ص 54.
Adams, T., Bourgeois, F (1967) Asmari biostratigraphy. Iranian Oil Operating Companies, Geological and Exploration Division Report, 1074: 1–74.
Ayyad, H. M., El-Sharnoby, A. A., El-Morsy, A. M., Ahmed, M. A., El-Deeb, A. A (2018) Quantitative reconstruction of paleoenvironmental conditions in the Gulf of Suez during the Burdigalian-Langhian (early to middle Miocene) using benthic foraminifera. Palaeogeography, Palaeoecology, Palaeoclimatology, 503: 51-68.
Amirshahkarami, M. Karavan, M (2015) Microfacies models and sequence stratigraphic architecture of the Oligocene–Miocene Qom Formation, south of Qom City, Iran. Geoscience Frontiers, 6: 593-604.
Behforouzi, E., Safari, A (2011) Biostratigraphy and paleoecology of the Qom Formation in Chenar area (northwestern Kashan), Iran. Revista mexicana de ciencias geológicas, 28: 55-565.
Blow, W. H (1969) Late Middle Eocene to Recent planktonic foraminiferal Biostratigraphy. Proceedings of the first International Conference on Planktonic Microfossils, 1: 199-422.
Bolli, H. M (1966) The Planktonic Foraminifera in Well Bodjonegoro-1 of Java. Eclogae Geologicae Helvetiae, 59: 449-465.
Daneshian, J., Ramezani Dana, L (2018) Foraminiferal biostratigraphy of the Miocene Qom Formation, northwest of the Qom, Central Iran. Frontiers of earth science, 12: 237-251.
Dunham, R. J (1962) Classification of carbonate rocks according to depositional textures. AAPG special volume, 108-121.
Flugel, E (2010) Microfacies of carbonate rocks: analysis, interpretation and application. Berlin: springer, P. 976.
Graham Jenkins, D (1967) Planktonic foraminiferal zones and new taxa from the lower Miocene to the Pleistocene of New Zealand. New Zealand journal of geology and geophysics, 10: 1064-1078.
Hughes, G. W. A. G., Johnson, R. S (2005) Lithostratigraphy of the Red Sea region. GeoArabia, 10: 49-126.
Hyzny, M., Bahrami, A., Yazdi, M., Torabi, H (2021) Decapod crustaceans from the lower Miocene Qom Formation of the Isfahan area, Central Iran. Boletín de la Sociedad Geológica Mexicana, 73(3).
Jalali, M., Feizi, M (2010) Introduction of Miocene deposits turbidities in the Saveh- Takab area (NW of central Iran basin). The First International Applied Geological Congress, Department of Geology, Islamic Azad University-Mashad Branch, Iran, P. 26-28.
Karami-Movahed, F., Aleali, M. Ghazanfari, P (2016) Facies analysis, depositional environment and diagenetic features of the Qom Formation in the Saran Semnan, Central Iran. Open Journal of Geology, 6: 349-362.
Khoshtinat, N. Mehri, M (2015) Stratigraphy facies and sedimentary environments of Qom Formation Sofiyan region, North West of Iran. Indian Journal of Fundamental and Applied Life Science, 5: 4621-4628.
Kobawila, N. D., Elenga, H., Ngatse, L. R (2021) Miocene Foraminifera Biostratigraphy and Interpretation North Deep-Sea Block of the Congolese Atlantic Basin. Open Journal of Geology, 11: 253-274
Laursen, G. V., Monibi, S., Allan, T., Pickard, N., Hosseiney, A., Vincent, B., Hamon, Y., Van-Buchem, F., Moallemi, A., Druillion, G (2009) The Asmari Formation revisited: Changed stratigraphic allocation and new biozonation. First International Petroleum Conference and Exhibition, Conference Proceedings, Shiraz, Iran, P. 5.
Martín-Martín, M., Guerrera, F., Maaté, A., Hlila, R., Serrano, F., Cañaveras, J. C., Martín-Pérez, J. A (2022) The Cenozoic evolution of the Intrarif (Rif, Morocco). Geosphere, 18: 850-884.
Miall, A. D (2006) Principle of Sedimentary Basin Analysis. Springer, New York, P. 668.
Mohammadi, E (2022) Foraminiferal biozonation, biostratigraphy and trans-basinal correlation of the Oligo–Miocene Qom Formation, Iran (NE Margin of the Tethyan Seaway). Palaeoworld. In press.
Mohammadi, E., Hasanzadeh-Dastgerdi, M., Safari, A., Vaziri-Moghaddam, H (2019) Microfacies and depositional environments of the Qom Formation in Barzok area, SW Kashan, Iran. Carbonates and Evaporites, 34: 1293-1306.
Mohammadi, E., Vaziri, M. R., Dastanpour, M (2015) Biostratigraphy of the nummulitids and lepidocyclinids bearing Qom Formation based on larger benthic foraminifera (Sanandaj–Sirjan fore-arc basin and Central Iran back-arc basin, Iran). Arabian Journal of Geosciences, 8: 403-423.
Mount, J (1985) Mixed siliciclastic and carbonate sediments: a proposed first‐order textural and compositional classification. Sedimentology, 32: 435-442.
Nouradini, M., Azami, S. H., Hamad, M., Yazdi, M. Ashouri, A. R (2015) Foraminiferal paleoecology and paleoenvironmental reconstructions of the lower Miocene deposits of the Qom Formation in Northeastern Isfahan, Central Iran. Boletín de la Sociedad Geológica Mexicana, 67: 59-73.
Nikfard, M. H., Vaziri-Moghaddam, H., Seyrafian, A., Behdad, A., Shabafrooz, R (2020) A review of the Oligo–Miocene larger benthic foraminifera in the Zagros basin, Iran; New insights into biozonation and palaeogeographical maps. Revue de Micropaleontology, 66: 100408.
Poroohan, N., Teimoornegad, K., Mohajjel, M (2009) Geometry and kinematics of Qom- Zefreh Fault System and its Significance in Transpresssion Tectonics, in Proceedings of the Third IASME-WSEAS International Conference on Geology and Seismology, 53-57.
Rahimpour-Bonab, H., Kalantarzadeh, Z (2005) Origin of secondary potash deposits: a case from Miocene evaporates of NW Central Iran. Journal of Asian Earth Sciences, 25: 157-166.
Roozpeykar, A., Maghfouri Moghaddam, I., Yaazdi, M., Yousefi, B (2021) Burdigalian-Langhian foraminifera of the northwest High Zagros Thrust Belt, southwest Iran. Geologos, P. 27.
Rogl, F (1999) Mediterranean and Paratethys. Facts and hypotheses of an Oligocene to Miocene paleogeography (short overview). Geologica carpathica, 50: 339-349.
Sabouhi, M., Sheykh, M., Darvish, Z. and Naghavi Azad, M (2010) Facies Analysis and Depositional environment of the Oligocene-Miocene Qom Formation in the Central Iran (Semnan area). EGU General Assembly Conference Abstracts, p. 30.
Van Buchem, F. S. P., Allan, T. L., Laursen, G., Lotfpour, M., Moallemi, A., Monibi, S., Motiei, H., Pickard, N., Tahmasbi, A., Vedrenne, V (2010) Regional stratigraphic architecture and reservoir types of the Oligo–Miocene deposits in the Dezful Embayment (Asmari and Pabdeh Formations) SW Iran. Geological Society, London, Special Publications, 329: 219–263.
Wynd, J (1965) Biofacies of the Iranian consortium agreement area. Iranian Oil Offshore Company Report, 1082: 1–40.
Yazdi, M., Shirazi, M. P., Rahiminejad, A. H. Motavalipoor, R (2012) Paleobathymetry and paleoecology of colonial corals from the Oligocene–early Miocene (?) Qom Formation (Dizlu area, central Iran). Carbonates and Evaporites, 27: 395-405.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 13 تیر 1401
  • تاریخ بازنگری: 04 مهر 1401
  • تاریخ پذیرش: 10 مهر 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار