بررسی ژئوشیمیایی و تعیین خاستگاه نهشته‌های پادگانه‌ای رودخانه‌ قُلیان در منطقه قالیکوه لرستان، زاگرس مرتفع

نویسندگان

1 کارشناس ارشد عملیات زمین‌شناسی، مدیریت اکتشاف، شرکت ملی نفت ایران، تهران، ایران

2 رئیس اداره سیستم‌های هیدروکربنی، مدیریت اکتشاف، شرکت ملی نفت ایران، تهران، ایران

3 رئیس مطالعات اداره ژئوشیمی، مدیریت اکتشاف، شرکت ملی نفت ایران، تهران، ایران

چکیده

منطقه قالیکوه لرستان به دلیل گسترش شیل‌های نفتی( نهشته‌های ژوراسیک‌میانی-کرتاسه‌پیشین) در زمین‌شناسی ایران بسیار حائز اهمیت می‌باشد. رودخانه قُلیان در بستر این نهشته‌ها جریان دارد. به منظور بررسی ژئوشیمی عنصری، تعیین خاستگاه و بررسی ارتباط غلظت عناصر با مقدار ماده آلی، تعداد 15نمونه از رسوبات پادگانه‌ای رودخانه قُلیان و 15نمونه از شیلهای‌نفتی اطراف برداشت و مورد آنالیز پتروگرافی و ژئوشیمیایی قرار گرفت. نتایج نشان داد بیشترین تهی‌شدگی اکسیدهای اصلی در رسوبات به دلیل به تحرک زیاد Na طی فرایند هوازدگی شیمیایی و دگرسانی‌های ثانویه مربوط به Na2O است و غنی‌شدگی فقط نسبت به CaO وجود دارد. غنی‌شدگی نسبت به عناصر جزئی Sb، As، Ni و V مربوط به شیل‌ها و Sr با پراکندگی کانیهای‌رسی و لایه‌های آهکی و pH قلیایی محیط مرتبط است و تهی‌شدگی Rb پیامد شکسته‌شدن فلدسپارها در دگرسانی می‌باشد. عناصر Nb و Zr در کانیهای‌رسوبی به صورت فرعی وجود دارند. خاستگاه عناصر جزئی و خاکی‌کمیاب مرتبط با جایگاه تشکیل، هوازدگی در نهشته‌ها و میزان کل‌کربن‌آلی موجود در شیلهای نفتی پراکنده در منطقه است. نمونه‌‌های سنگ‌های آواری در محدوده لیتارنایت، آرکوز تا شیل قرار گرفته‌اند که مرتبط با حاشیه فعال قاره‌ای و برخوردی هستند. خاستگاه تشکیل نهشته‌ها حاکی از شرایط آب و هوایی خشک با رسیدگی شیمیایی کم است و با توجه به نسبت Th/U رسوبات از سنگ‌منشاء با کمترین هوازدگی یا از موادی با کمترین حمل و نقل-رسوب‌گذاری مشتق شده‌اند. میزان اندیس PIA و ICV نمونه‌ها نشان از تأثیر کم هوازدگی بر رسوبات مرتبط با محیطهای زمین‌ساختی فعال می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Geochemical investigation and determination of the origin of fluvial terrace deposits of Qolyan River in Qalikuh region of Lorestan, high Zagros

نویسندگان [English]

  • A. S. Hoseini 1
  • M. Rashidi 2
  • M. Daryabandeh 3
1 M. Sc, Geological Operations, Exploration Management, National Iranian Oil Company, Tehran, Iran
2 Head of Hydrocarbon Systems Department, Exploration Management, National Iranian Oil Company, Tehran, Iran
3 Head of Geochemistry Studies Department, Exploration Management, National Iranian Oil Company, Tehran, Iran
چکیده [English]

Qalikuh region of Lorestan is very important in the geology of Iran due to the spread of oil shales deposits. The Qolyan River flows in the bed of these deposits. In order to investigate the elemental geochemistry, to determine the origin and to investigate the relationship between the concentration of elements and the amount of organic matter, 15samples from the fluvial terrace sediments of the Qolyan River and 15samples from the surrounding oil shales were collected and subjected to petrographic and geochemical analysis. The results showed that the most depletion of main oxides in sediments is related to Na2O and there is enrichment only in relation to CaO. Enrichment of minor elements Sb,As,Ni,V related to shales and Sr is related to the dispersion of clay minerals and lime layers. The depletion of Rb is the consequence of feldspars breaking in process of alteration. Nb, Zr elements are present in sedimentary minerals in minor form. The origin of minor and rare earth elements is related to the place of formation, weathering in the deposits and the amount of total organic carbon in the oil shales scattered in the region. The samples are in the range of litharenite, arkose to shale, which are related to the environments of active continental margin and collisional. According to the Th/U ratio, the sediments were formed from source rocks with the least weathering. The amount of PIA and ICV index of the samples shows the effect of low weathering on sediments related to active tectonic environments.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qolyan River
  • Sedimentary geochemistry
  • Oil shales
  • Qalikuh
  • Origin of sediments