پراکندگی فلزات سنگین در رسوبات سطحی خروجی تالاب انزلی، شمال ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زمین شناسی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان

2 سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، مدیریت زمین شناسی دریایی

3 گروه آمار، دانشگاه بوعلی سینا، همدان

چکیده

در این مطالعه محتوای فلزات سنگین ناحیه­ی خروجی تالاب انزلی به منظور برآورد درجه و منشأ آلودگی، مورد بررسی قرار گرفته است. به همین منظور تعداد ۱۵ نمونه از رسوبات سطحی برداشت گردید و ویژگی­های فیزیکوشیمیایی آن­ها تعیین گردید. دو روش آنالیز به کار گرفته شد؛ تفرق اشعه ایکس (XRD) برای تعیین کانی­شناسی رسی و آنالیز OES-ICP برای تعیین غلظت کل فلزات مورد استفاده قرار گرفت. غلظت هشت عنصر کادمیوم (Cd)، سرب (Pb)، نیکل (Ni)، کروم (Cr)، مس(Cu)، تیتانیوم (Ti)، وانادیوم (V) و روی (Zn) در رسوبات سطحی برآورد گردید. میزان آلودگی منطقه، توسط شاخص­های مختلف آلودگی شامل شاخص زمین انباشت (Igeo)، شاخـص غنی­شدگی (EF)، و شاخص بار آلودگی (PLI) محاسبه شدند. نتایج به دست آمده از شاخص زمین­انباشت مبین آن است که شدت آلودگی رسوبات منطقه نسبت به دو فلز کروم و کادمیوم در رده غیر آلوده تا آلودگی متوسط قرار دارند. بر اساس نتایج به دست آمده از شاخص غنی­شدگی، فلزات سرب (ایستگاه­های A1 و A15)، کروم (ایستگاه A12)، مس ( ایستگاه A1) و روی (ایستگاه­های A1 و A15) غنی­شدگی متوسط نشان می­دهند. مقادیر شاخص بار آلودگی در اکثر ایستگاه­های نمونه­برداری بیش­تر از یک است، که نشان دهنده­ی آلودگی این مناطق است، اما قابل توجه­ترین آن­ها مربوط به ایستگاه A12 می­باشد که برابر 12/3 است. روش­های آماری تحلیل خوشه­ای (Cluster Analysis) و تحلیل مؤلفه­های اصلی (Principle Component Analysis) نشان می­دهد که آلودگی فلزات کادمیوم، سرب، روی و مس عمدتاً دارای منشأ انسانی بوده و سایر فلزات از منشأ زمین­شناسی می­باشند. منابع اصلی آلودگی انسانی در این منطقه مرتبط با  فعالیت­های صنعتی و کشتیرانی می­باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Distribution of heavy metals in surficial sediments of the Anzali Lagoon outlet, North Iran

نویسندگان [English]

  • B. Rafiei 1
  • A. Movasagh 1
  • A. Karimkhani 2
  • M. Sadeghi Far 3
چکیده [English]

In this study, Heavy metal contents from outlet of the Anzali Lagoon were measured to assess the level and sources of possible contamination. The sediment samples were collected from 15 stations in the study area. Physico-chemical properties of the sediments were determined. Two instrumental methods of analysis were applied; powder X-ray diffraction to determine clay mineralogy and ICP-OES to determine bulk metal content of the samples. Eight metals (Cd, Cu, Ni, Pb, Cr, Ti, V, and Zn) concentrations were investigated in the surface sediments. The level of pollution attributed to heavy metals was assessed by several pollution indicators including the index of geo-accumulation (Igeo), Enrichment factor (EF) and pollution load index (PLI). The result of Igeo showed that the contamination degree of Cd and Cr ranged from unpolluted to moderately polluted in the most stations and show highest pollution compared to other metals. The EF results show moderate enrichment for Pb (in A1 and A2 sample stations), Cr (in A12 sample station), Cu (in A1 sample station) and Zn (in A1 and A15 sample stations). The values of PLI in most stations are > 1, so they are polluted, but the noticeable value of PLI is 3.12 which related to A12 sample station and other values varied between 0.48-1.51. Cluster Analysis (CA) and Principle Component Analysis (PCA) indicated that Cd, Pb, Zn, and Cu pollutions are mainly originated by anthropogenic sources while other metals have a lithogenic sources. The main sources of contamination in study area are produced by industrial activities and shipping.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Heavy metal pollution
  • geo-accumulation Index
  • Enrichment Factor
  • pollution load index
  • statistical analysis
  • Anzali Lagoon