زیست‌چینه‌نگاری و محیط رسوبی سازند قم در برش تلن‌کوه، جنوب‌باختری سمنان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشکده علوم زمین، دانشگاه دامغان، دامغان

چکیده

سازند قم در برش تلن­کوه با 605 متر ستبرا در 50 کیلومتری جنوب­باختری سمنان واقع شده است و از شش واحد سنگی شکل گرفته است که از نظر لیتولوژی به طور عمده شامل سنگ­آهک، تناوب سنگ­آهک و مارن، مارن، سنگ­آهک مارنی و ژیپس است. مرز زیرین سازند قم در این برش با سازند قرمز زیرین به صورت ناپیوستگی فرسایشی و مرز بالایی آن احتمالاً به دلیل فرسایش یا گسل خوردگی نامشخص است. پس از مطالعه زیست­چینه­نگاری تعداد 34 جنس و 18 گونه از روزن­داران کف­زی شناسایی گردید و بر مبنای حضور روزن­داران شاخص سن شاتین؟- بوردیگالین برای این برش تعیین شد. همچنینبا استفاده از بازدیدهای میدانی و مطالعات آزمایشگاهی یک لیتوفاسیس کنگلومرایی، یک رخساره تبخیریی و 10 ریزرخساره در 5 دسته رسوبی فراکشندی، پهنه کشندی، لاگون، سد ماسه­ای بایوکلستی و دریای باز کم عمق مشخص گردید. بنابراین برای برش تلن­کوه یک رمپ کربناته هموکلینال پیشنهاد شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Biostratigraphy and Sedimentary Environment of the Qom Formation in Talenkuh Section in Southwest of Semnan

نویسندگان [English]

  • S. M. Hosseini Nejad
  • H. Rameh Rameh
  • R. Aharipour
چکیده [English]

The Qom Formation in Talenkuh section with 605 meters thick is located 50 kilometers Southwest of Semnan and includes six rock units which mainly consists of limestone, alternating of limestone and marl, marl, marly limestone, and gypsum. Lower boundary of the Qom Formation in this section with Lower red Formation is unconformable and its upper boundary is missing by faulting or erosion. By biostratigraphic studies, 34 genera and 18 species of benthic foraminifera were identified. Three assemblages have been recognized by distribution of these benthic foraminifera in the studied section that indicate Chattian? Burdigalian age. Field evidences and petrographic studies together with microfacies analysis, led to recognition 1 conglomerate lithofacies, 1 evaporite facies and 10 microfacies that deposited in 5 sedimentary environments consists of: supratidal, tidal flat, lagoon, shoal and shallow open marine. Therefore, for the Talenkuh section, a carbonate platform in the homoclinal ramp has been suggested. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Biostratigraphy
  • sedimentary environment
  • Qom Formation
  • Benthic foraminifera
  • Southwest of Semnan
[1]   آقانباتی، س.ع (1385) زمین­شناسی ایران، سـازمان زمین­شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 586 ص.
[2]   انجم­شعاع، ع.، امیرشاه­کرمی، م (1392) چینه­نگاری زیستی و محیط رسوبی دیرین نهشته­های الیگوسن پسین در برش تنبور (جنوب­غرب کرمان، ایران مرکزی)، مجله رخساره­های رسوبی، شماره 6، صفحات 130-149.
[3]   اینانلو، ط (1392) چینه­نگاری زیستی و چینه­نگاری سکانسی سازند قم در برش علاء (جنوب­شرق سمنان)، دانشگاه دامغان، پایان­نامه کارشناسی­ارشد، 86 صفحه.
[4]   بختیاری، س (1384) اطلس راه­های ایران با مقیاس 1:1000000، موسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتا شناسی، 288 صفحه.
[5]   بهفروزی، ا.، صفری، ا.، وزیری مقدم، ح (1389) زیست چینه­نگاری سازند قم در ناحیه چنار (شمال­غرب کاشان) براساس روزن­داران و تطابق آن با برخی از نقاط ایران مرکزی، مجله رخساره­های رسوبی، شماره 3، صفحات 31-40.
[6]   ترک­زاده­ماهانی، ا.، خسروی، ز (1391) چینه­نگاری زیستی و بوم­شناسی دیرینه نهشته­های میوسن پیشین در برش جفریز (جنوب­غرب کرمان) براسـاس روزن­داران کف­زی، مجله رخساره­های رسوبی، شماره 5، صفحات 185-195.
[7]   دانشیان، ج.، آفتابی، ا (1388) بیواستراتیگرافی فرامینیفرهای سازند قم براساس یافته­های جدید در برش طاقدیس نواب در جنوب­شرق کاشان، مجله علوم، شماره 35، صفحات 137- 154.
[8]   دانشیان، ج.، پورصالحی، ف (1383) زیست­چینه­شناسی نهشته­های سازند قم در شمال­باختر افتر، شمال­باختر سمنان، مجموعه مقالات هشتمین همایش انجمن زمین شناسی ایران، دانشگاه شاهرود.
[9]   دانشیان، ج.، چگینی، ع (1385) زیست­چینه­شناسی نهشته­های سازند قم در شمال خاور و جنوب خاور سمنان، فصلنامه علوم زمین، شماره 62، صفحات 72-79.
[10]    دانشیان، ج.، شهرابی، م.، اخلاقی، م (1389) زیست چینه­نگاری و محیط دیرینه نهشته­های سازند قم در شمال­خاور ماه­نشان، فصلنامه علوم زمین، شماره 76، صفحات 45-50.
[11]    رحیم­زاده، ف (1373) زمین­شناسی ایران-الیگوسن، میوسن و پلیوسن، سازمان زمین­شناسی و اکتشافات معدنی ایران، 311 صفحه.
[12]    صفری، ا.، عامری، ح.، وزیری، م.ر.، محمدی، ا (1392) ریزرخساره­ها و محیط رسوبی سازند قم در ناحیه ورکان (جنوب­غربی کاشان)، حوضه پیش­کمان سنندج- سیرجان، مجله دیرینه­شناسی، شماره 2، صفحات 187-204.
[13]    صیرفیان، ع.، ترابی، ح.، شجاعی، م (1385) میکروفاسیس و محیط رسوبی سازند قم در منطقه نطنز (کوه چرخه)، مجله پژوهشی علوم پایه، شماره 23 ، صفحات 135- 148.
[14]    کاروان، م.، محبوبی، ا.، وزیری­مقدم، ح.، موسوی­حرمی، ر (1393) رخساره­های رسوبی و چینه­نگاری سکانسی نهشته­های سازند قم در شمال­خاوری دلیجان- شمال­باختری ایران مرکزی، فصلنامه علوم زمین، شماره 94، صفحات 237-248.
[15]    محمدی، ا.، وزیری، م.ر.، داستانپور، م (1393) بررسی ریزرخساره­ها و بازسازی محیط رسوبی سازند قم در ناحیه سیرجان، جنوب­غرب کرمان، مجله پژوهش­های چینه­نگاری و رسوب­شناسی، شماره 55، صفحات 35-54.
[16]    محمدیان­اصفهانی، م.، صفری، ا.، وزیری­مقدم، ح (1392) بررسی ریزرخساره­ها و محیط رسوبی سازند قم در ناحیه بیجگان (شمال­شـرق دلیجان)، مـجله رخساره­های رسوبی، شماره 6، صفحات 65-76.
[17]     نوری، ن (1376) بررسی میکروفاسیس و محیط رسوبی سازند قم در منطقه عبدل­آباد سمنان و مقایسه آن با خارزن اردستان، دانشگاه تربیت معلم تهران، پایان­نامه کارشناسی­ارشد، 87 صفحه.
[18]    وزیری، م.ر.، حسنی، م.ج.، حسینی­پور، ف (1388). زیست­چینه­نگاری سازند قم در جنوب سیرجان، براساس روزن­داران کف­زی، مجله رخساره­های رسوبی، شماره 2، صفحات 153-162.
[19]   Adams, T.D., Bourgeois, F (1967) Asmari biostratigraphy: Geological and Exploration Division, Iranian Oil Operating Companies, Report No. 1074, Unpublished.
[20]   Adams, T.D. (1969) The Asmari Formation of Lurestan and Khuzestan Provinces. Iranian Oil Operating Companies, Report No. 1151, Unpublished.
[21]   Amirshahkarami, M., Karavan, M (2015) Microfacies models and sequence stratigraphic architecture of the Oligocene-Miocene Qom Formation, south of Qom City, Iran, Geoscience Frontiers, 6: 593-604.
[22]   Amirshahkarami, M., Vaziri-Moghaddam, H., Taheri, A (2007a), Paleoenvironmental model and sequence stratigraphy of the Asmari Formation in southwest Iran, Historical Biology, 19 (2): 173-183.
[23]   Amirshahkarami, M., Vaziri-Moghaddam, H., Taheri, A (2007b), Sedimentary facies and sequence stratigraphy of the Asmari Formation at the Chaman-Bolbol, Zagros basin, Iran, Journal of Earth Science, 29: 947-959.
[24]   Behforouzi, A., Safari, A (2011) Biostratigraphy and paleoecology of the Qom Formation in Chenar area (northwestern Kashan), Iran, Revista Mexicana de Ciencias Geologicas, 28: 555-565.
[25]   Berning, B., Reuter, M., Piller, W.E., Harzhauser, M., Kroh, A (2009) Larger foraminifera as a substratum for encrusting bryozoans (Late Oligocene, Tethyan Seaway, Iran), Facies, 55: 227- 241.
[26]   Brandano, M., Corda, L (2002) Nutrients, sea level and tectonics: constrains for the facies architecture of a Miocene carbonate ramp in central Italy, Terra Nova, 14:  257-262.
[27]   Burchette, T.P., Wright, V.P (1992) Carbonate ramp depositional systems, Sedimentary Geology 79: 3–57.
[28]   Cahuzac, B., Poignant, A (1997) An attempt of biozonation of the Eouropean basin, by means of larger neritic foraminifera: Bulletin Societe Géologique,France, 168: 155-169.
[29]   Daneshian, J., Ramezanidana, L (2007) Early Miocene benthic foraminifera and biostratigraphy of the Qom Formation, Dehnamak, Central Iran,  journal of Asian Earth Science, 29: 844-858.
[30]   Dunham, R.J (1962) Classification of carbonate rocks according to their depositional texture, American Association of Petroleum Geologists, 1: 108-121.
[31]   Flugel, E (2010) Microfacies of Carbonate Rocks, Analysis Interpretation and Application, Springer-Verlag, Berlin, .Heidelberg, 976 p.
[32]   Geel, T (2000) Recognition of stratigraphic sequences in carbonate platform and slope deposits: empirical models based on microfacies analysis of Paleogene deposits in southeastern Spain, Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 155: 211-238.
[33]   Halfar, J., Mutti, M (2005) Global Dominance of corallin red-algal facies: A respons to Miocene oceanographic- events, Geology, 33: 481-484.
[34]   Harzhauser, M., Piller, W.E (2007) Benchmark data of a changing sea and events in the Central Paratethys during the Miocene, Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 253: 8-31.
[35]   Hottinger, L (1983) Processes determining the distribution of larger foraminifera in space and time, Utrecht Micropaleont. Bull., 30: 239-253.
[36]   Laursen, G.V., Monibi, S., Allan, T.L., Pickard, N.A., Hosseiney, H., Vincent, B., Hamon, Y., Buchem, F.S.P., Mollemi, A., Druillion, G (2009) The Asmari Formation revisited: Change Stratigraphic allocation and new biozonation, First international petroleum conference and exhibition, Shiraz, Iran, 1-5.
[37]   MaghfouriMoghaddam, I., Borji, s., Amini, E., Azadbakht, s., Taherpour, M (2014) Microbiostratigraphy of the Qom Formation in Southwestern Tafresh, Central Iran, Iranian journal Earth Sciences, 6: 52-63.
[38]   Mohammadi, E., Safari, A., Vaziri-Moghaddam, H., Vaziri, M.R.,  Ghaedi, M (2011( Microfacies analysis and paleoenviornmental interpretation of the Qom Formation, South of the Kashan, Central Iran, Carbonate Evaporates, 26: 255-271.
[39]   Mohammadi, E., Ameri, H (2015) Biotic components and biostratigraphy of the Qom Formation in northern Abadeh, Sanandaj-Sirjan fore-arc basin, Iran (northeastern margin of the Tethyan Seaway, Arabian Journal ofGeosciences, "in press".
[40]   Mohammadi, E., Hasanzade-Dastgerdi, M., Ghaedi, M., Dehghan, R., Safari, A., Vaziri-Moghaddam, H., Baizidi. C., Vaziri, M.R., Sfidari, M (2013) The Tethyan Seaway Iranian Plate Oligo-Miocene deposits) the Qom Formation): distribution of Rupelian (Early Oligocene) and evaporate deposits as evidences for timing and trending of opening and closure of the Tethyan Seaway, Carbonates Evaporites, 28: 321-345.
[41]   Mohammadi, E., Vaziri, M.R., Dastanpour, M (2015) Biostratigraphy of the Nummulitids and Lepidocyclinids bearing Qom Formation Based on larger benthic foraminifera (Sanandaj-Sirjan fore-arc basin and central Iran back-arc basin, Iran), Arabian Journal of Geosciences, 8: 403-423.
[42]   Pomar, L., Hallock, P (2008) Carbonate factories: A conundrum in sedimentary Geology, Earth-Science Reviewers, 87: 134- 169.
[43]   Rahmani, A., Vaziri-Moghaddam, H., Taheri, A., Ghabeishavi, A (2009) A model for the Paleoenviromental distribution of larger foraminifera of Oligocene-Miocene carbonate rocks at Khaviz Anticline, Zagros basin, SW Iran, Historical Biology, 21: 215-227.
[44]   Rasser, M.W., Nebelsick, J.H (2003) Provenance analysis of Oligocene autochthonous and allochthonous coralline algae: a quantitative approach towards reconstructing transported assemblages, Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 201: 89­111.
[45]   Reuter, M., Pillar, W. E., Harzhauser, M., Mandic, O., Berning, B., Rogl, F., Kroh, A., Aubry, M. P., Wielandt, U., Hamedani, A (2009) The Oligo- Miocene Qom Formation (Iran): evidence for an early Burdigalian restriction of Tethyan Seaway and closer of its Iranian gateways, International Journal of Earth Sciences, 98: 627-650.
[46]   Romero, J., Caus, E., Rossel, J (2002) A Model for the Palaeoenvironmental  distribution  of  larger foraminifera  based  on  Late  Middle  Eocene  deposits  on  the  margin of the south Pyrenean Basin (SE Spain): Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 179(1): 43-56.
[47]   [47] Schuster, F., Wielandt, I (1999) Oligocene and Early Miocene coral faunas from Iran: palaeoecology and paleobiogeography, International Journal of Earth Sciences, 88: 571-581.
[48]   Van Buchem, F.S.P., Allan, T.L., Laursen, G.V., Lotfpor, M., Moallemi, A., Monibi, S., Motiei, H., Pichard, N.A.H., Tahmasbi, A.R., Vedrenne, V., Vincent, B (2010) Regional Stratigraphic architecture and reservoir types of the Oligo-Miocene deposits in the Dezful Embayment (Asmari and Pabdeh Formation), SW Iran, Geological of Society of London, special publication, 329: 219-263.
[49]   Vaziri-Moghaddam, H., Torabi, H (2004) Biofacies and sequence stratigraphy of the Oligocene succession, Central basin, Iran, Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, 6: 321-344.
[50]   Vaziri-Moghaddam, H., Kimiagari, M., & Taheri, A., 2006.  Depositional environment and sequence stratigraphy of the Oligocene-Miocene Asmari Formation in SW Iran, Lali Area, Facies, 52: 41-51.
[51]   Vaziri-Moghaddam, H., Seyrafian, A., Taheri, A., Motiei, H (2010) Oligocene-Miocene ramp system (Asmari Formation) in the NW of the Zagros basin, Iran: microfacies, paleoenvironment and depositional sequence: Revista Mexicana de Ciencias Geologicas, 27: 56-71.
[52]   Wilson, J.L (1975) Carbonate Facies in Geological History, Springer, Berlin-Heidelberg, New York, 471 p.
[53]   Wynd, J (1965) Biofacies of the Iranian Oil Consortium Agreement Area, Iranian Oil Offshore Company, Report No. 1082, Unpublished.